chałwa czy hałwa

Czy ten słodki przysmak pisze się przez „ch” czy „h”? Odkrywamy sekrety chałwy

Rozstrzygnięcie od razu: jedyna poprawna forma to chałwa, podczas gdy hałwa to błąd ortograficzny. Ta orientalna słodycz zawdzięcza swoją pisownię tureckim korzeniom – słowo „helva” przeszło długą drogę przez grekę, język ukraiński (халва) i rosyjski, by w polszczyźnie utrwalić się z charakterystycznym „ch”. To właśnie etymologia decyduje o pisowni, choć wielu Polaków popełnia błąd przez skojarzenia z rodzimymi wyrazami zaczynającymi się na „h”.

Dlaczego nawet inteligentni ludzie mylą chałwę z hałwą?

Winowajcą jest fonetyczna pułapka. Wymowa [hałwa] sugeruje obecność litery „h”, podobnie jak w wyrazach „hak” czy „herbata”. Nasz mózg automatycznie szuka analogii – stąd próby pisania „hałwa” przez „h” na wzór „hałasu” czy „hałaśliwości”. Paradoksalnie, im częściej słyszymy błędną formę w sklepach („hałwa kakaowa!”) czy internecie, tym bardziej utrwala się ona w pamięci.

Jak literatura i kino utrwaliły poprawną pisownię?

W kultowej powieści „Chłopi” Władysława Reymonta chałwa pojawia się jako rarytas przywożony jarmarków: „Przyniósł w zawiniątku chałwę pachnącą miodem i orzechami”. Z kolei w filmie „Vabank” słynna scena z chałwą w pudełku po butach nabiera dodatkowego komizmu, gdy pamiętamy, że ten przysmak zawsze pisze się przez „ch” – zupełnie jak „chytry plan” głównego bohatera.

Czy istnieją sytuacje, gdzie „hałwa” mogłaby być poprawna?

Absolutnie nie! Nawet w najdziwniejszych kontekstach ortografia pozostaje niezmienna. Wyobraźmy sobie kabaretowy skecz: „Hałwo, wróć do mnie!” – krzyczy aktor do ukochanej… która okazuje się kostką chałwy. Ten językowy żart działa właśnie dzięki świadomości, że prawidłowa forma brzmi

W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania