chędożyć czy hędożyć, chędorzyć
Czy istnieje słowo, które brzmi jak przekleństwo, a oznacza sprzątanie? Poznaj historię „chędożyć”
Gdyby istniał konkurs na najbardziej zwodnicze polskie czasowniki, chędożyć pewnie zająłby podium. Poprawna forma z „ch” na początku i „ż” w rdzeniu myli nawet native speakerów, rodząc potworki w rodzaju hędożyć czy chędorzyć. Dlaczego? Bo to słowo żyje w permanentnym rozdarciu między swoją rubaszną fonetyką a przyziemnym znaczeniem.
Czy wiesz, że w XVII-wiecznej Polsce „chędożyć” oznaczało nie tylko czyszczenie, ale też… stosunek seksualny? Ten językowy dwuznacznik wykorzystał sam Mikołaj Rej, opisując w „Żywocie człowieka poczciwego” dworskie rozrywki!
Dlaczego „chędożyć” pisze się przez CH, skoro słychać H?
Tu dochodzimy do sedna problemu. Błąd w zapisie hędożyć wynika z iluzji słuchowej – w wymowie „ch” i „h” brzmią niemal identycznie. Ale historia ortografii nie zna litości: rdzeń wywodzi się od prasłowiańskiego *chędogъ (oznaczającego porządek), co zostało utrwalone w pisowni. Próby zastąpienia „ch” przez „h” to jak malowanie kałuży na złoty kolor – efekt może i błyszczący, ale mokry i nieprawdziwy.
Czy „chędorzyć” to regionalizm czy błąd?
Odpowiedź zaskoczy nawet językowych purystów. Forma chędorzyć, choć brzmiąca dziś egzotycznie, faktycznie istniała w staropolszczyźnie jako wariant czasownika. Jednak współczesne słowniki traktują ją jak lingwistyczny relikt – można ją spotkać co najwyżej w gwarach podhalańskich lub… w wypracowaniach studentów polonistyki, którzy za bardzo zaufali internetowym forom.
Jak brzmi „chędożyć” w akcji? Od stajni do salonu
Wojciech Cejrowski w programie „Boso przez świat” opowiadał, jak w Wenezueli „chędożył buty z krokodylej skóry, żeby b
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!