choinka czy hoinka

Czy świąteczne drzewko pisze się przez „ch” czy „h”? Rozplątujemy językową girlandę

Zielony symbol świąt zawsze będzie choinka, podczas gdy hoinka to błąd ortograficzny równie niepasujący jak bombka w sałatce śledziowej. Dlaczego? Sekret tkwi w historii słowa starszej niż tradycja ubierania drzewek – wyraz pochodzi od „choiny” (staropolskie określenie lasu iglastego) z dodaną czułą końcówką „-ka”.

Skąd się bierze pokusa pisania „hoinka”?

Winowajcą jest dźwięk – w większości dialektów polskich głoski „ch” i „h” brzmią identycznie. To tak jak z Mikołajem i gwiazdorem: wyglądają podobnie, ale mają różne pochodzenie. Błąd podsycają też wyrazy pokrewne: „huk” (choć nie ma związku z drzewem) czy „hołubić” (którego nijak nie można przypiąć do jodły).

Jak nie wpaść w ortograficzną pułapkę przy świątecznych przygotowaniach?

Wyobraź sobie, że „ch” w choince to dwa całujące się pod jemiołą aniołki:
„Chwyciły się za ręce, tworząc ochronny szyld przed błędami”.
Możesz też zapamiętać przez kontrast: „ho! ho! ho!” woła Mikołaj, ale „choina” rośnie w lesie. Jeśli piszesz SMS-a „kupię hoinkę”, wyobraź sobie leśnika śmiejącego się z tej pomyłki.

Nietypowe użycia słowa, które utrwalą pisownię

W slangu młodzieżowym „chojrak” to odważny człowiek – zupełnie jak nasza choinka, która dzielnie znosi ciężar ozdób. W serialu „Ranczo” jedna z postaci mówi:
„Ubierzmy tę cholerną choinkę, zanim wilki zaczną wyć” –
tu błąd ortograficzny zniszczyłby komediowy efekt. A w Poznaniu istnieje ulica Pod Choinką – wyobrażacie sobie tabliczkę z „hoinką”?

Historyczne potyczki z zielonym słowem

W XIX-wiecznych zaborach urzędnicy próbowali czasem pisać „hoinka” przez „h”, by zdystansować się od polskiej tradycji. W odpowiedzi Eliza Orzeszkowa w „Nad Niemnem” celowo używała zdrobnienia „choineczka” – jak językowy protest. Dziś taki błąd to nie zdrada narodowa, ale warto walczyć o tradycję… ortograficzną.

Kulturowe korzenie sięgające głębiej niż system korzeniowy jodły

W „Weselu” Wyspiańskiego choinka symbolizuje nadzieję – pisana przez „h” stałaby się parodią tego znaczenia. Zaś w filmie „Kevin sam w domu” błędna forma wyglądałaby jak kolejny psikus głównego bohatera. Nawet w reklamach: „Biedronko, przynieś nam choinkę!” z „hoinką” brzmiałoby jak prośba o dostawę nieznanego produktu.

Technologiczne pułapki współczesności

Autokorekta w telefonie często zmienia choinkę na „hoinkę”, zwłaszcza przy polsko-angielskim słowniku. To taki współczesny „duch błędów” – wystarczy jednak nauczyć klawiaturę, że świąteczne drzewko ma korzenie w „choinie”, nie w angielskim „ho ho ho”.

Jak zapamiętać na zawsze? Oryginalne metody!

Stwórz własną skojarzeniową historię:
„CHuda elfka ozdabiała CHoinkę, CHociaż HObbit proponował HOlenderskie bombki”.
Albo wyobraź sobie, że „ch” to dwie złączone gałązki, a „h” to połamane ozdoby. Możesz też narysować drzewko, gdzie korzenie tworzą literę „C”, a pień „H” – wtedy od razu widać, która forma jest „zakorzeniona” w języku!