chojrak czy hojrak
Dlaczego tylko chojrak ma prawo bytu w polszczyźnie?
Gdyby ten wyraz miał twarz, nosiłby zawadiacki wąs i uśmiech znawcy językowych paradoksów. Chojrak – pisany wyłącznie przez „ch” – to słowo-szpileczka, które wbija się w błędną formę hojrak jak w balon z pozorną logiką. Jego etymologia prowadzi nas do rosyjskiego „хохряк” (wym. chochriak), oznaczającego kogoś nieokrzesanego lub zuchwałego. To właśnie transkrypcja z cyrylicy przypieczętowała los pisowni – w polskiej adaptacji odziedziczyliśmy twarde „ch” jak karabinowy zamek.
Czy wiesz, że w latach 30. pewien dziennikarz opisał polityka jako „hojraka z ambicjami hrabiego”, wywołując komediową lawinę? Gazeta musiała wydrukować sprostowanie: „Przepraszamy, pan redaktor miał na myśli chojraka, nie zaś hojnego raka w garniturze”
Jak to możliwe, że nawet inteligentni ludzie mylą „ch” z „h”?
Winowajcą jest fonetyczna iluzja – w wymowie obie wersje brzmią identycznie. To tak jak z próbą odgadnięcia, czy ktoś mówi „hak” czy „hak” (bo przecież „ch” i „h” w tej pozycji dają ten sam dźwięk). Błąd podsycają też fałszywi sobowtórowie typu „hołota” czy „harcerz”, gdzie „h” wydaje się naturalne. Ale prawdziwym językowym szpiegiem jest tu… wyraz „hojność”. Niektórzy błędnie łączą „hojraka” z rozrzutnością, podczas gdy ten twardziel nie ma nic wspólnego z rozdawaniem prezentów.
Kulturowe ślady chojraka – od Sienkiewicza do memów
W „Potopie” Kmicic określa Zagłobę mianem „starego chojraka”, co w XXI wieku stało się internetowym memem z podpisem: „Kiedy kolega z pracy próbuje namówić cię na kolejne piwo po nocy”. W serialu „Ranczo” Kusy używa tego określenia wobec wójta, a w piosence Taco Hemingwaya „chojrak” pojawia się jako metafora brawury młodości. Każde z tych użyć cementuje pisownię przez „ch”, nawet gdy slangowa wymowa zdaje się ściemniać.
Historyczna anegdota, która rozstrzyga spór
W archiwum lwowskiego „Słowa Polskiego” z 1927 r. znaleziono list czytelnika: „Czemu piszą o Piłsudskim «chojrak», skoro to wódz? Toż to «h» jak honor!”. Redakcja odpowiedziała z ironią: „Szanowny Panie, gdybyśmy pisali «hojrak», musielibyśmy dodawać «hojny rak» w nawiasie, by uniknąć doniesień o epidemii skorupiaków w Belwederze”
Współczesne pułapki: kiedy nawet autokorekta się myli
W erze SMS-ów i messengera błąd kwitnie jak mlecz na trawniku. Przykład? Wysłany przeze mnie tekst: „Ten nowy gość w dziale to prawdziwy
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!