cmentarz czy cmętarz
Dlaczego na grobach nie ma cmętarzy? Sekret jednej litery
Wchodząc przez bramę z napisem cmentarz, masz pewność, że przekraczasz próg miejsca pamięci. Gdyby jednak tablica głosiła cmętarz, znalazłbyś się w krainie językowych duchów i ortograficznych upiorów. Ta jedna litera – zwykłe „e” zamiast „ę” – decyduje o różnicy między światem żywych a krainą błędów.
Czy wiesz, że najstarszy zachowany polski nagrobek z 1277 roku nosi łaciński napis „CIMITERIUM”, co pokazuje, jak głęboko korzenie słowa cmentarz sięgają starożytnego Rzymu? To właśnie stamtąd przez średniowieczną łacinę (coemeterium) przywędrowało do nas bez samogłoski nosowej!
Skąd się wzięło to przeklęte „ę”?
Błąd cmętarz często rodzi się w ustach, nie na papierze. Wymowa z nosowością (jak w „księżyc” czy „mętny”) sugeruje obecność „ę”, ale historia słowa mówi co innego. XVI-wieczny poeta Mikołaj Rej pisał „cmyntarz”, co pokazuje walkę między wymową a pisownią. Dopiero reforma ortografii z 1936 roku ostatecznie utrwaliła formę z „e” jako jedyną poprawną.
Gdyby Sienkiewicz pisał „cmętarz”…
W „Quo Vadis” Petroniusz mówi: „Na cmentarzach wyznawców Chrystusa płoną pochodnie”. Gdyby Henryk Sienkiewicz użył formy z „ę”, scena straciłaby historyczny autentyzm – rzymskie coemeterium nie miało nic wspólnego z polską nosówką. Nawet Wokulski z „Lalki” Prusa, spacerując po Powązkach, uniknąłby literackiej kompromitacji tylko dzięki poprawnej formie.
Królowie ortografii i cmentarne pomyłki
W 1927 roku podczas II Targów Poznańskich ktoś wywiesił szyld „CMĘTARZ SAMOCHODÓW”. Historyk językoznawstwa, p
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!