ćwierćwiecze czy ćwierć wiecze – razem czy osobno
Czy ćwierćwiecze pisze się razem? Odpowiedź kryje się w… średniowieczu!
Gdy w 2024 roku Uniwersytet Jagielloński świętuje ćwierćwiecze reaktywacji wydziału astrologii (tak, naprawdę istniał!), nikt nie przypuszczał, że najgorętszą dyskusję wzbudzi… pisownia słowa na plakacie jubileuszowym. Poprawna forma to wyłącznie ćwierćwiecze, pisane łącznie. Dlaczego zatem co piąty Polak uparcie dzieli ten wyraz, tworząc błędne ćwierć wiecze? Odpowiedź znajdziemy w zaskakującym związku z… kuframi i trumnami!
Czy wiesz, że „wiecze” to archaiczna forma związana z… drewnianymi pokrywami? Dawniej „wieko” oznaczało przykrywę skrzyni lub trumny. Gdy w XIX wieku tworzono określenie 25-lecia, sięgnięto po książkowe „wiecze” (od „wieku”), nieświadomie nawiązując do funeralnych konotacji. Dziś ten językowy duch przeszłości straszy w błędnej pisowni!
Od trumiennych wiek do rocznicowych wieków – jak ćwierć utknęło w czasie?
Błąd w zapisie wynika z potrójnego nieporozumienia. Po pierwsze – analogii do wyrażenia „ćwierć wieku” (pisane osobno, bo „ćwierć” to ułamek + rzeczownik). Po drugie – fonetycznej zbitki „ćwierć wiecze” brzmiącej jak opis ćwierćświeżej… trumny („wieko”). Po trzecie – rzadkości użycia: większość ludzi pierwszy raz spotyka to słowo w oficjalnych zaproszeniach, gdzie presja językowa jest największa.
Weźmy przykład z życia: gdy w 1999 roku TVP ogłaszała ćwierćwiecze programu „Rolnik szuka żony”, widzowie masowo dzwonili z pytaniem, czy chodzi o „ćwierć wieka w kartonowym pudle” (nawiązanie do wieka od pudełka). Ten językowy absurd świetnie pokazuje, dlaczego łączna pisownia jest kluczowa – rozdzielenie tworzy komiczne skojarzenia!
Kultowe pomyłki: od Reymonta do współczesnych memów
W 1924 roku Władysław Reymont, świeżo upieczony noblista, w wywiadzie dla „Kuriera Warszawskiego” oświadczył: „To już ćwierć wiecze od premiery »Chłopów«!”. Redakcja poprawiła błąd, wywołując pisarski gnuk – Reymont twierdził, że celowo rozdzielił wyrazy, by podkreślić „chłopski charakter” wypowiedzi. Dziś takie lingwistyczne wygibasy znajdujemy w internetowych memach, gdzie „ćwierć wiecze” ilustruje się zdjęciem… otwartej trumny z niedomkn
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!