doprawdy czy do prawdy – razem czy osobno

Czy mówiąc „doprawdy” popełniamy błąd? Sekret jednego przysłówka
Gdy ktoś pyta, czy napiszemy doprawdy czy do prawdy, odpowiedź brzmi: tylko łącznie! Ten archaizujący przysłówek, choć brzmi jak połączenie przyimka z rzeczownikiem, dawno skleił się w nierozerwalną całość. Najlepszym dowodem jest fakt, że w zdaniu „Doprawdy, nie wiem, jak do prawdy dotrzeć” obie formy występują obok siebie – każda w swoim kontekście.
Czy wiesz, że w XIX-wiecznych listach miłosnych często spotykano zwrot „Doprawdy, serce moje bije dla Ciebie jak szalone”? Dziś to urocze wyrażenie mogłoby zostać błędnie rozdzielone na „do prawdy” przez nieświadomych użytkowników messengerów!
Dlaczego „do prawdy” kusi jak zakazany owoc?
Pokusa rozdzielenia tego słowa bierze się z jego fonetycznego sobowtóra – wyrażenia przyimkowego „do prawdy”. Gdy bohater filmowy pyta: „Jak mam dotrzeć do prawdy o tej zbrodni?”, naturalnie piszemy osobno. Ale gdy aktor westchnie: „Doprawdy, już nie mogę znieść tych pytań!”, łączna forma staje się obowiązkowa. Kluczem jest intencja: wzmocnienie wypowiedzi vs. fizyczne zmierzanie ku czemuś.
Etymologiczna pułapka: skąd się wziął ten językowy dualizm?
W średniowiecznej polszczyźnie istniał czasownik „doprawiać” w znaczeniu „dokładnie przygotowywać”. Stąd „doprawdy” pierwotnie znaczyło tyle, co „dokładnie mówiąc”, „naprawdę”. Przez analogię do niemieckiego „wahrlich” czy angielskiego „truly” utrwaliło się jako przysłówek wzmacniający. Tymczasem „do prawdy” zawsze oznaczało konkretny cel – jak w modlitwie „Prowadź nas do prawdy wiecznej”.
Literackie potyczki z przecinkiem: Sienkiewicz vs. współczesność
W „Potopie” czytamy: „— Doprawdy — rzekł Kmicic — lepszej okazji nie będzie!”. Dziś młodzi autorzy często popełniają błąd: „Do prawdy, nie rozumiem tego wiersza”. Tymczasem współczesny pisarz Szczepan Twardoch w „Królestwie” celowo gra tą dwuznacznością: „Mówił do prawdy, ale prawda uciekała jak piasek między palcami”.
Mem internetowy czy błąd ortograficzny?
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!