dużą literą czy z dużej litery
Czy napiszemy „dużą literą” jak miłość, czy „z dużej litery” jak zaklęcie?
W potyczkach z polską ortografią zwycięża tylko jedna forma: dużą literą. Ta błyskotliwa konstrukcja językowa, niczym szpada w ręku wprawnego szermierza, rozcina wszelkie wątpliwości. Tymczasem z dużej litery to językowy fałszywy przyjaciel, który czai się w cieniu, by wprowadzić nas w zakłopotanie.
Czy wiesz, że w XVI-wiecznych drukach używano czasem określenia „wielką literą”, ale już w XVIII wieku „duża litera” stała się oficjalną nazwą w słownikach? Dziś językowe archeolodzy znajdują ślady tej zmiany w starych listach miłosnych, gdzie adresatki były tytułowane właśnie „Wielką Literą Czci Godną”.
Dlaczego „z dużej litery” brzmi jak językowa pułapka?
Wyobraź sobie, że próbujesz otworzyć drzwi kluczem od piwnicy – dokładnie tak działa błąd w tej konstrukcji. Przyimek „z” wymusza dopełniacz („czego?”), ale w wyrażeniu „pisać coś jak?” potrzebujemy narzędnika („czym?”). Gdy Jan Kochanowski pisał „Pieśń świętojańską o sobótce”, na pewno użyłby formy dużą literą, choćby dla podkreślenia majestatu przyrody.
Czy można „z dużej litery” przekuć w literacką metaforę?
W powieści „Lalka” Prusa, gdy Wokulski pisze list do Izabeli, każdy tytuł grzęźnie mu w gardle jak nieprzełknięte wyznanie. Gdyby autor chciał opisać jego wahania, mógłby napisać: „Kaligrafował jej imię dużą literą, jakby każda krzywa litera miała dźwigać ciężar jego uczuć”. Tymczasem forma błędna brzmiałaby jak nieudolny gest urzędnika wpisującego nazwisko w rejestr.
Jak współcześni pisarze igrają z tą konstrukcją?
Olga Tokarczuk w „Księgach Jakubowych” używa dużą literą jako narzędzia sacrum, podkreślając tym boskie imiona. Gdyby jednak napisała „z dużej litery”, zabrzmiałoby to jak techniczny opis czcionki w średniowiecznym manuskrypcie. W filmie „Boże Ciało” Jana Komasy główny bohater, udając księdza, musiałby pisać wszystkie sakramentalne określenia dużą literą – jak rycerz dobierający odpowiednią zbroję do bitwy.
Czy memy internetowe pomagają zapamiętać popra
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!