dżentelmen, gentlemen, gentleman
Czy wiesz, że polski dżentelmen nosi w sobie echo XIX-wiecznych dandysów, którzy potrafili spierać się o poprawną pisownię tego słłuwa podczas pojedynków na… parasole? Dziś wystarczy znać prostą sztuczkę: litera „ż” to jak muszka pod szyją – obowiązkowy element elegancji.
Dżentelmen czy gentlemen – która forma otworzy ci drzwi do dobrego towarzystwa?
Warszawska kawiarnia „U Lourse’a” w 1894 roku wprowadziła zakaz wstępu dla mężczyzn piszących gentlemen w księdze gości. Ten anegdotyczny fakt pokazuje, że walka o poprawną formę dżentelmen ma w Polsce długą tradycję. Współczesna ortografia nie pozostawia wątpliwości: jedyna akceptowalna wersja to zapis z „ż” i końcówką „-men”, choć serce ciągle rwie się ku angielskiemu oryginałowi.
Skąd się wzięło „ż” w miejscu gdzie Anglik słyszy „g”?
Gdy w XIX wieku polscy ziemianie importowali brytyjskie maniery wraz z modą na garnitury tweedowe, potrzebowali odpowiedniego słowa. Fonetyczna adaptacja była nieubłagana: angielskie „g” w gentleman brzmiało dla polskiego ucha jak zmiękczone „dż”, stąd dżentelmen. To ten sam proces, który zmienił jeans w „dżinsy”. Próba zachowania obcej pisowni (gentleman) to jak wkładanie melonika do stroju kąpielowego – kulturowy nietakt.
Czy „dżentelmen” może być kobietą? Historia pewnego językowego skandalu
W 1936 roku aktorka Lena Żelichowska określiła się w wywiadzie jako „pierwsza polska dżentelmenka”. Gazety rozpętały burzę: jedni widzieli w tym emancypację, inni – barbarzyństwo językowe. Dziś forma żeńska pozostaje nieuznana, ale sama historia pokazuje, jak żywotny jest ten wyraz. Współczesne memy internetowe często żartobliwie używają dżentelmen w odniesieniu do kotów w muszkach – „Ten panicz to prawdziwy dżentelmen, nawet gdy poluje na paprocie”.
Błędy, które zdradzą cię szybciej niż plama na muszce
Najczęstsze potknięcia to kaleczenie wyrazu na trzy sposoby: próby fonetycznego zapisu (dżentelman), angielska inwazja (gentleman) lub nadgorliwe spolszczenie (
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!