dziura czy dzióra
Dziura czy dzióra: tajemnica ortograficznej czarnej dziury
Kiedy w tekstach pojawia się dziura, wielu piszących wpada w prawdziwą ortograficzną czarną dziurę. Poprawna forma to wyłącznie wersja z „u”, choć pokusa użycia „ó” bywa silniejsza niż grawitacja. Dlaczego? Odpowiedź kryje się w historii języka i osobliwościach polskiej fonetyki.
Czy wiesz, że w gwarze podhalańskiej istnieje określenie „ździura” na mały otwór? To żywy dowód, jak historia języka wciąż wpływa na współczesne wątpliwości ortograficzne!
Dlaczego „dzióra” wygląda tak przekonująco?
Błąd wynika z potężnej siły fonetycznej iluzji. Wymawiając dzióra, słyszymy wyraźne „u”, ale piszący często ulegają analogii do słów typu „pióro” czy „góra”, gdzie „ó” występuje po spółgłoskach wargowych. Tymczasem w przypadku „dziury” mamy do czynienia z zupełnie inną sytuacją historyczną.
Jak średniowieczna dździora stała się współczesną dziurą?
Ewolucja tego wyrazu to językowy rollercoaster. W staropolszczyźnie istniała forma „dździora”, która z czasem utraciła pierwszą spółgłoskę. Próba zapisu wymowy doprowadziła do powstania współczesnej „dziury”, gdzie „u” jest kontynuacją dawnego „o” w pozycji nieakcentowanej. To właśnie dlatego żadne „ó” nie ma tu prawa bytu.
Czy Mickiewicz pisał o „dziórach” w Panu Tadeuszu?
W eposie narodowym znajdziemy zaskakujący przykład: „A wtem dziura w stodole, kędy słońce przez szparę/ Wpadając, długą smugą na śmieciach się żarze”. Ten literacki fragment doskonale pokazuje, że nawet w poetyckich opisach natura ortograficzna pozostaje niezmienna.
Kulturowe dziury od podwórka do Hollywood
Od dziecięcej wyliczanki „Mam chusteczkę haftowaną, co ma cztery rogi, do kogo pójdzie, ten odpowie, że nie może” (gdzie „dziura w nosie” to częsta odpowiedź) po kultową scenę z filmu „Rejs” („Tu jest dziura w całym!”) – poprawna forma przenika wszystkie warstwy kultury. Nawet w grach komputerowych: seria „Don’t Starve” ma postać zwaną Wolfgangiem, który krzyczy „I patched hole!” przy naprawianiu… właśnie dziur.
Królowa śniegu i ort
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!