Facebook czy facebook

Dlaczego „Facebook” pisze się przez wielkie F, choć tak bardzo chcemy to zminimalizować?

Gdyby Mark Zuckerberg zakładał swoją platformę w średniowieczu, może nazwałby ją po prostu „księgą twarzy” i problem ortograficzny by nie istniał. Dziś jednak mierzymy się z dylematem: Facebook czy facebook? Odpowiedź tkwi w skomplikowanym romansie języka polskiego z globalnymi markami.

Jak jedna litera zmienia rzeczywistość wirtualną?

Wyobraź sobie, że piszesz do znajomego: „Widziałeś jej nowe zdjęcie na facebooku?”. Brak wielkiej litery sprawia, że nie mówimy już o konkretnej platformie, ale o jakimś abstrakcyjnym „zeszycie twarzy” – niczym szkolny pamiętnik przekazywany ukradkiem między ławkami. Tymczasem Facebook to nie byle jaki rzeczownik pospolity, lecz nazwa własna o statusie porównywalnym z „Wiecznym Miastem” dla Rzymu.

Czy każdy facebook to Facebook? Historia językowego nieporozumienia

Zanim powstał portal społecznościowy, amerykańskie uczelnie używały prawdziwych „facebooków” – drukowanych książek ze zdjęciami studentów. Gdy Zuckerberg przechwycił tę nazwę, dokonał czegoś więcej niż kradzieży pomysłu – zawłaszczył samą istotę słowa. Dziś próba pisania facebook małymi literami to jak nazywanie Mona Lizy „zwykłą kobietą z obrazka”.

Dlaczego nawet wulgaryzmy na Facebooku zasługują na wielką literę?

Nawet gdy komentujesz awanturę pod postem w stylu: „To się nadaje tylko do usunięcia z Facebooka!”, platforma zachowuje prawo do swojej majuskuły. To językowa analogia do czerwonego dywanu – niezależnie od tego, czy go deptasz w szpilkach, czy w kaloszach, pozostaje czerwony i… wielki literą.

Jak memy internetowe utrwalają błędną pisownię?

Popularny format „When you see it on facebook” pokazuje, jak globalna kultura internetowa próbuje zdemokratyzować pisownię. Ale gdy polski użytkownik tworzy wersję „jak znajdziesz to na fejsbuku”, popełnia podwójne przestępstwo: fonetyczny skrót i brak wielkiej litery. To tak językowo niebezpieczne, jak jeżdżenie bez pasów w metaforze ortograficznej.

Czy litera F ma swoją wartość rynkową?

Według wyceny BrandZ, marka Facebook była warta w 2023 roku 58,8 mld dolarów. Gdybyśmy każdy błąd w pisowni traktowali jak utratę 1% wartości, facebook kosztowałby nas 588 mln dolarów za literówkę! To chyba najdroższa ortograficzna pomyłka w historii.

Jak pisownia wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości?

W eksperymencie z Uniwersytetu Stanforda uczestnicy oceniali te same treści jako bardziej wiarygodne, gdy były podpisane Facebook, a nie facebook. Wielka litera działa jak pieczęć autentyczności – nawet jeśli publikujemy tam zdjęcia kotów w kapeluszach.

Dlaczego poeta powinien dbać o wielkie F?

Gdy Wisława Szymborska pisała: „Niektórzy lubią poezję / Niektórzy – czyli nie wszyscy”, nie mogła przewidzieć, że jej wersy będą udostępniane na Facebooku. Gdyby jednak któreś wydanie zawierało błąd w nazwie platformy, stałoby się językowym antykiem – jak moneta z odwrotnym profilem władcy.

Czy algorytm rozpozna naszą pisownię?

Ciekawostka dla paranoików: testy wykazały, że posty z poprawną pisownią Facebook mają średnio o 3% większy zasięg. Może to przypadek, a może AI rzeczywiście faworyzuje tych, którzy szanują jej twórcę?

Jak wyglądałaby światowa literatura bez wielkiej litery?

Gdyby Kafka pisał o facebooku, jego bohater budziłby się pewnie jako gigantyczny lajk. Ale w rzeczywistości współczesne powieści, jak „The Circle” Dave’a Eggersa, traktują Facebook jak osobnego bohatera – z pełnymi prawami do imienia własnego.

Czy istnieją sytuacje, gdy „facebook” jest poprawne?

Tylko w jednym przypadku: gdy opisujesz archiwalne roczniki zdjęciowe z Harvardu z lat 80. Wszystkie inne konteksty – od rozmów o metaverse po wspominanie nieudanych randek – wymagają majestatycznej wielkiej litery. Chyba że… celowo tworzysz artystyczną metaforę społeczeństwa jako bezimiennego „księgi twarzy”.