gmach czy gmah
Gmach czy gmah: architektoniczny dylemat językowy
Stojąc przed imponującym budynkiem, częściej zapamiętasz jego kształt niż nazwę – podobnie dzieje się ze słowem gmach, którego pisownia bywa równie monumentalnym wyzwaniem. Poprawna forma kończy się na ch, podczas gdy gmah to częsty błąd wynikający z fonetycznej pułapki.
Czy wiesz, że najstarszy zapis słowa „gmach” pochodzi z 1472 roku i dotyczy… budowy kurnika? Ten paradoks doskonale pokazuje, jak znaczenie wyrazu ewoluowało od skromnych struktur do potężnych budowli.
Dlaczego monumentalne „ch” stało się niewidzialne?
Błąd gmah bierze się z próby uproszczenia trudnej ortograficznie końcówki. Wymowa [gmah] sugeruje głoskę h, ale historia języka polskiego postawiła tu inną pułapkę. Wyraz pochodzi od prasłowiańskiego *gъmaxъ, gdzie spółgłoska ch zachowała się przez stulecia jak kamienna kolumna.
Literackie fundamenty poprawnej formy
W „Lalce” Prusa czytamy o „gmachu filantropii”, a Tuwim w wierszu „Gmachy” porównuje wieżowce do „szkieletów wykutych z blasku”. Te artystyczne użycia pokazują, że pisownia przez ch ma status zabytku językowego – takiego samego jak neogotyckie fasady czy secesyjne ornamenty.
Współczesne życie architektonicznego wyrazu
Dziś słowo gmach odnosi się nie tylko do fizycznych budowli:
„Gmach jego ambicji runął po pierwszej porażce” – tak dziennikarz sportowy komentował ostatni mecz lokalnej drużyny.
W serialu „Korona królów” słychać zaś:
„Wzniesiemy gmach nowego państwa, cegła po cegle!”
Z czego wynika fonetyczny dysonans?
Mieszanka dialektów i wpływ języków obcych stworzyły idealną burzę dla
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!