Góral czy góral – małą czy dużą literą
Czy „Góral” wspina się po wielkich literach?
Odpowiedź brzmi: to zależy, czy mówimy o etnicznej tożsamości, czy o geograficznej lokalizacji. Góral z wielkiej litery to członek konkretnej grupy etnograficznej zamieszkującej Podhale, podczas gdy góral pisany małą literą oznacza po prostu mieszkańca terenów górskich – bez względu na kulturę. Błąd (góral z małej litery w kontekście etnicznym lub Góral wielką literą w opisie geograficznym) często wynika z pomylenia tych dwóch warstw znaczeniowych.
Czy wiesz, że w 1922 roku sąd w Nowym Targu unieważnił testament, bo spadkodawca napisał „góral” małą literą, a spadkobiercy twierdzili, że chodziło o konkretnego członka rodu Górali? Ten absurdalny przypadek pokazuje, jak pisownia może zmienić interpretację słowa!
Dlaczego nawet doświadczeni turyści mylą te formy?
Winowajcą jest tu iluzja jednoznaczności – wielu uważa, że skoro góry są konkretnym miejscem, to i ich mieszkańcy zasługują na „honorową” wielką literę. Tymczasem w nazwach etnicznych wielka litera pełni funkcję identyfikatora kulturowego, nie geograficznego. Gdy przewodnik w Tatrach mówi: „Tamten Góral zna każdy szlak”, podkreśla przynależność do grupy etnograficznej. Gdy dodaje: „W schronisku spotkacie wielu górali”, ma na myśli po prostu mieszkańców gór.
Czy Janosik był Góralem czy góralem?
Legendarny zbójnik to świetny przykład na zmiany kontekstów. W słowackich balladach był góralem (jako mieszkaniec Karpat), ale w polskiej operze „Janosik” Ludomira Różyckiego staje się już Góralem – symbolem podhalańskiej tożsamości. W filmie Jerzego Passendorfera z 1973 roku scenarzyści celowo używają obu form: bohaterowie z Podhala to Górale, zaś ci po słowackiej stronie – górale.
Jak odróżnić kapelusz od literówki?
Wyobraź sobie reklamę serka owczego: „Prawdziwy smak górala!”. Bez wielkiej litery brzmi to jak kandydat do kulinarnego horroru! Poprawny zapis „Wyprodukowane przez Górali z Polany” natychmiast przywołuje skojarzenia z tradycją. Podobnie w literaturze – gdy Stanisław Witkiewicz pisze o „Góralu z zaciętym spojrzeniem”, kreśli portret charakterystyczny, nie zaś przypadkowego mieszkańca.
Czy istnieją Góralowie?
To częsty fonetyczny pułapik! W gwarze podhalańskiej słyszymy „idem do Górala” (forma wołacza), co niektórzy błędnie zapisują jako „Góralowie”. Tymczasem w standardowej polszczyźnie poprawna forma dopełniacza to „
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!