gorzelnia czy gożelnia

Czy gorzelnia to miejsce, gdzie rodzą się grzechy?

Choć słowo gorzelnia brzmi niczym nazwa piekielnej kuźni pokus, w rzeczywistości oznacza zakład produkujący spirytus. Błędna forma gożelnia pojawia się tak często, że niektórzy winią… rośliny. Okazuje się, że podobieństwo do wyrazu „goździk” bywa językową pułapką, choć z kwiatami łączy ją tylko litera „z” ukryta w błędnej pisowni.

Dlaczego „gożelnia” brzmi jak zielnik pełen kolców?

Błąd wynika z fonetycznego złudzenia: głoska „ż” w naturalny sposób kojarzy się z ostrością (jak w „jeżyna” czy „żeń-szeń”), podczas gdy „gorzelnia” pochodzi od prasłowiańskiego *gorěti – palić się. W XVI wieku gorzalnia oznaczała pierwotnie miejsce warzenia piwa, zanim przekształciła się w destylarnię. Współczesna pisownia utrwaliła się dopiero w XIX wieku, gdy przemysł spirytusowy rozkwitł na ziemiach polskich.

Jak filmowy James Bond pomógł utrwalić poprawną pisownię?

W kultowej scenie z „Skyfall”, gdy M pije szkocką gorzałkę, polski dubbing konsekwentnie używa określenia gorzelnia. Tymczasem fani piszący fan fiction często popełniają błąd odwrotny – w opisie fabryki broni Q stosują formę gożelnia, jakby miejsce produkcji śmiercionośnych gadżetów miało związek z kolczastymi roślinami.

Czy w gorzelniach pisze się wiersze?

Julian Tuwim w „Kwiatach polskich” celowo zestawił oba wyrazy: „W gorzelni duch się gożdżiami spija”. Ten poetycki kontrast miał unaocznić różnicę między industrialną rzeczywistością a romantycznymi wyobrażeniami. Współczesny raper Taco Hemingway w utworze „Deszcz na betonie” rymuje: „W gorzelniach prawdy, w bramach pozorów”, nieświadomie n