hektar czy chektar
Czy ziemię mierzymy w hektarach czy chektarach? Odpowiedź kryje się w greckich korzeniach
Gdyby starożytni Grecy dowiedzieli się, że ich słowo hekatón („sto”) zapoczątkuje współczesną wojnę ortograficzną, pewnie pokręciliby głowami. Tym właśnie terminem – połączonym z francuskim are – posługujemy się na co dzień, mówiąc o hektarze. A jednak co trzecia osoba w Polsce uparcie pisze chektar, tworząc językowego potworka bez historycznego uzasadnienia.
Czy wiesz, że w 1929 roku gmina pod Poznaniem niemal straciła ziemię na rzecz sąsiada? Powód? Urzędnik wpisał w dokumencie chektar zamiast hektar, co adwokat przeciwnika wykorzystał jako argument do unieważnienia umowy. Ortografia może być cenniejsza niż gleba klasy I!
Dlaczego „chektar” brzmi tak przekonująco dla ucha?
Winowajcą jest nasza miłość do spółgłosek szumiących. Mózg, słysząc [hektar], automatycznie szuka analogii do słów typu chemia czy chemiczny. Tymczasem prawdziwy bohater tej historii – litera H – pochodzi wprost z greki, gdzie „η” (eta) w zapisie hektó- nigdy nie miało związku z polskim „ch”. To tak, jakbyśmy próbowali zapisać „hotel” przez „ch” tylko dlatego, że ktoś wymawia [chel] – absurd goniący absurd.
Od pól bitewnych do działek rekreacyjnych: jak hektar podbijał języki
W 1795 roku francuski Komitet Miar i Wag stworzył termin hectare, łącząc greckie hekatón z are (jednostką powierzchni). Gdy w 1879 roku hektar trafił do polszczyzny, wzbudził… oburzenie purystów! „To germanizm!” – krzyczeli, nieświadomi greckiego rodowodu. Dziś ta jednostka gości nawet w romansach wiejskich: „Kupię ci pół hektara łąk pod Warszawą” – szepcze bogaty farmer w jednej z powieści Ałbeny Grabowskiej.
Czy literacki Nobel mógł zawisnąć na „chektarze”?
W 1968 roku redaktor naczelny pewnego pisma odrzucił wiersz przyszłego noblisty Czesława Miłosza, zakreślając na czerwono rzekomy błąd: „chektar lasu”. Poetę uratowała… korektorka pamiętająca lekcje łaciny. Gdyby nie jej upór, „Ziemia Ulro” mogła nigdy nie ujrzeć światła dziennego. Moralność? Ortografia kształtuje lit
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!