herezja czy cherezja

Herezja czy cherezja: Która forma przetrwa próbę ognia językowego?

Gdyby średniowieczni inkwizytorzy słyszeli współczesne spory o pisownię, najpewniej uznaliby cherezję za kolejną odsłonę diabelskich sztuczek. Poprawna forma to niewątpliwie herezja – i to nie tylko w kontekście religijnym, ale każdej mowy, pisma czy nawet kulinarnego eksperymentu.

Dlaczego „ch” w tym słowie to prawdziwa herezja ortograficzna?

Błąd wynika z fonetycznej pułapki – głoska „h” na początku wyrazu brzmi niemal identycznie jak „ch” w potocznej wymowie. Wielu piszących kieruje się fałszywą analogią do słów typu chemia czy charyzma, nieświadomie popełniając ortograficzne świętokradztwo. Tymczasem historia słowa jest nieubłagana: łacińskie „haeresis” i greckie „αἵρεσις” (hairesis) nigdy nie miały w zapisie literowego „c”!

Jak rozpoznać heretyka ortograficznego?

Wyobraź sobie taką scenkę: na forum miłośników fantasy ktoś pisze: „Stworzenie elfa bez spiczastych uszu to prawdziwa cherezja!”. Odpowiedź lingwistycznego purytanina brzmiałaby: „Popraw się, grzeszniku, zanim cię ekskomunikujemy z redakcji!”. Nawet w tak żartobliwym kontekście błąd razi jak nóż wbity w oprawę Świętej Księgi.

Czy herezja może być smaczna?

W kuchni molekularnej często mówi się o „kulinarnych herezjach”. Szef kuchni Wojciech Modest Amaro żartował kiedyś: „Dodanie wasabi do żurku to nie herezja, tylko świadome łamanie konwencji – podobnie jak używanie liquid nitrogenu zamiast patelni”. W tym kontekście błędna pisownia byłaby jak przyprawienie pierogów z jagodami… keczupem.

Jak herezja przetrwała wieki i zmiany językowe?

Śledząc ewolucję słowa przez stulecia, odkrywamy fascynujące detale. W staropolskich tekstach pojawia się forma „herezyja” (z „y” i „j”), co pokazuje, że rdzeń wyrazu pozostaje niezmienny od ponad 600 lat! Nawet Jan Kochanowski w „Odprawie posłów greckich�