jakąś czy jakomś

Czy „jakomś” to nowy mem internetowy? Najbardziej podchwytliwy dylemat językowy

Gdyby istniał ranking najczęściej mylonych form językowych, jakąś i jakomś walczyłyby o podium. Poprawna odpowiedź brzmi: tylko pierwsza wersja istnieje w polszczyźnie. Druga to lingwistyczny potworek, który jednak uparcie pojawia się w listach, piosenkach, a nawet… graffiti na warszawskiej Pradze.

Dlaczego nasze uszy lubią „jakomś”, choć to językowa pułapka?

Źródło błędu kryje się w złudzeniu słuchowym. Wymowa „jakąś” ([jakoń]) brzmi niemal identycznie jak „jakomś” ([jakomś]) w szybkiej mowie. Ten fonetyczny miraż wzmacniają inne formy z przyrostkiem „-omś”: jakimś, kimś, czymś. Mózg automatycznie próbuje dostosować deklinację do istniejących wzorców, tworząc jakomś na podobieństwo „jakimś”.

Jak rozpoznać językowe UFO? Przykłady z literatury i ulicy

W powieści „Lalka” Prusa czytamy: „Widziałem ją w jakąś dziwną noc„. Gdyby Wokulski powiedział „w jakomś dziwną noc„, Izabela uciekłaby już w pierwszym rozdziale. Współczesny przykład? Rapowany protest językoznawców: „Mówię jakąś prawdę, nie jakomś herezję/ Gramatyka to moja ideologia” (zespół Grammatik, 2022).

Historyczna zagadka: Czy Jan Kochanowski mógł użyć „jakomś”?

W XVI wieku istniała archaiczna forma „jakiejś” w miejscowniku. Ewolucja języka zmiotła ją do dzisiejszego „jakąś„. Gdyby rozwój poszedł innym torem, może walczylibyśmy teraz o „jakiejś” vs „jakomś”. Ciekawostka: w gwarze podhalańskiej do dziś słychać „jakiejś” zamiast „jakąś„, co dla językowych purystów brzmi równie dziwacznie jak omawiany błąd.

Sytuacje, w których „jakomś” może cię drogo kosztować

Wyobraź sobie te scenariusze:

• Podpisujesz umowę: „Niniejszy dokument obowiązuje przez jakomś okres czasu” → klauzula nieważna z powniej niejasności
• Oświadczyny: „Chcę spędzić z tobą jakomś resztę życia” → odp