jednakoworz czy jednakowoż
Czy to prawda, że Mickiewicz pisałby „jednakowoż” z „ż” na końcu?
Odpowiedź brzmi: absolutnie tak. jednakowoż to jedyna poprawna forma tego spójnika, podczas gdy jednakoworz to błąd ortograficzny wynikający z fonetycznej pułapki. Choć obie wersje brzmią identycznie w mowie, ich pisownia dzieli je jak przepaść – i to nie byle jaka, bo historyczno-językowa!
Czy wiesz, że „jednakowoż” to językowy kameleon? W XIX wieku pełnił rolę modnego łącznika w salonowych dysputach, dziś zaś stał się ulubieńcem pisarzy chcących nadać tekstom archaiczną nutę. Jego błędny odpowiednik (jednakoworz) nigdy nie istniał – to współczesny potworek rodem z SMS-owych pośpiechów!
Dlaczego „jednakoworz” kusi nawet bystrzaków?
Winowajcą jest tu podstępne „rz” – wielu Polaków automatycznie kojarzy je z dźwiękiem „ż”. Gdy dodamy do tego analogię do słów typu „którzy” (gdzie „rz” pojawia się przed „y”), błąd gotowy. Tymczasem w jednakowoż końcówka „ż” pochodzi w prostej linii od staropolskiego „owoż” – jak w zdaniu: „Chciałem iść, owoż deszcz pada”.
Jak rozpoznać fałszywego bliźniaka?
Wyobraź sobie scenę: bohater filmu „Reich” mówi z emfazą: „Nie zgadzam się, jednakoworz muszę cię ostrzec!”. Błąd rzuca się w oczy jak plama atramentu na białej koszuli. Poprawna wersja brzmiałaby: „Nie zgadzam się, jednakowoż muszę cię ostrzec” – tu „ż” działa jak pieczęć dawnych czasów.
Czy „jednakowoż” przeżyło potop szwedzki?
Owszem, i to w świetnej formie! W „Potopie” Sienkiewicza czytamy: „Chciałbym wam wierzyć, jednakowoż sumienie każe mi wątpić”. Co ciekawe, w pierwszych wydaniach pojawił się tu błąd (jednakoworz), szybko poprawiony przez czujnego korektora. Dziś takie potknięcie kosztowałoby pisarza ostracyzm językowy!
Jak współcześni artyści igrają z „jednakowoż”?
Raper Taco Hemingway w utworze „Deszcz” żongluje słowami: „Mówisz: jednak, ale, jednakowoż – wybierz już wreszcie styl!”. To celowa gra z archaiczną formą dla podkreślenia artystycznego niepokoju. Gdyby użył jednakoworz, rym straciłby intelektualny pazur, stając się zwykłym lapsusem.
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!