jest napisane czy pisze

Królestwo czasowników: kiedy coś „jest napisane”, a kiedy ktoś „pisze”?

Na pozór proste słowa potrafią rozegrać prawdziwą wojnę gramatyczną. Wystarczy kartka z jest napisane i nieświadomy błąd w pisze, by wywołać językowy chaos. Dlaczego jedynym słusznym wyborem jest forma bierna?

Dlaczego „pisze” w tym kontekście brzmi jak masło maślane?

Wyobraź sobie sytuację: kolega pokazuje ci SMS-a z literówką i pyta: „Co tu pisze?”. Brzmi naturalnie? Błąd! To klasyczny przykład tautologii – czasownik „pisać” w formie czynnej (pisze) próbuje jednocześnie być podmiotem i orzeczeniem. Poprawnie brzmi: „Co tu jest napisane?”, gdzie forma bierna precyzyjnie wskazuje na rezultat działania.

Meteoryt językowy: skąd się wziął ten kosmiczny błąd?

Winowajcą jest fonetyczne złudzenie. W potocznej wymowie „jest napisane” (bez „p”) zlewa się w dźwięk podobny do „pisze”. Dodatkowo wpływ mają konstrukcje analogiczne – jeśli mówimy „tu stoi” lub „tam leży”, dlaczego nie „tu pisze”? Ale czasownik „pisać” rządzi się własnymi prawami. Próba wstawienia go w schemat innych czasowników lokacyjnych to jak wpasowanie kwadratowego koła w okrągłą dziurę.

Laboratorium językowych eksperymentów

Weźmy testową próbkę z życia. Na drzwiach szatni w teatrze widnieje kartka: „Pisze »nie dotykać«”. Absurd? Dokładnie tak! To tak, jakby kartka sama pisała o sobie. Tymczasem poprawny zapis: „Jest napisane »nie dotykać«” – jak wyrok wyryty w kamieniu, niepodważalny i obiektywny.

Od kamiennych tablic po memy internetowe

W 1569 roku na murach Zamku Królewskiego było napisane: „Związek Polski z Litwą wieczysty”. Gdyby użyto formy „pisało”, unia lubelska stałaby się kabaretową