jubilat czy solenizant

Kiedy gratulujemy jubilatowi, a kiedy solenizantowi? Sprawdzamy, dlaczego te słowa mylą nawet mistrzów ortografii

W języku polskim istnieje wyraźna granica między jubilatem a solenizantem, choć oba terminy łączą się z celebracją. Poprawna forma zależy od kalendarza i… imiennika! Błąd polega zwykle na używaniu tych określeń zamiennie, co może wywołać niezręczność – wyobraźcie sobie życzenia z okazji imienin dla osoby obchodzącej 50. urodziny.

Dlaczego jubilat błędnie zamienia się z solenizantem? Winowajcy: kalendarz i tradycja

Źródło pomyłki tkwi w równoległym istnieniu dwóch świąt osobistych. Gdy ktoś ma urodziny 29 czerwca w dniu św. Piotra i Pawła, staje się jednocześnie jubilatem i solenizantem. To rzadkie zbiegi okoliczności sprawiają, że wiele osób uogólnia znaczenia. W serialu „Ranczo” jedna z postaci komicznie pyta: „To ja dziś jestem tym jubilatem od imienin, czy jak?” – pokazując, jak głęboko zakorzeniony jest ten błąd.

Od papieskich jubileuszy do imieninowego sernika – historia dwóch słów

Etymologia rozstrzyga spór definicyjny. Jubilat pochodzi od łacińskiego „jubilaeus” (rok łaski Bożej), co w kulturze chrześcijańskiej wiąże się z obchodzonym co 25/50 lat jubileuszem. Tymczasem solenizant wywodzi się od „sollemnis” (uroczysty), pierwotnie oznaczając uczestnika mszy świętej w dniu patrona. W „Panu Tadeuszu” czytamy: „Solenizantowi w darze niosą ptastwo, miody” – dziś trudno wyobrazićć sobie składanie gęsi współczesnemu solenizantowi!

Kulturowe wpadki: gdy artyści mylą jubilatów z solenizantami

W 1978 roku podczas koncertu w Krakowie pewien piosenkarz dedykował utwór „dla wszystkich dzisiejszych jubilatów – tych od urodzin i tych od imienin”. Choć błąd językowy przeszedł niezauważony, stał się później częstym cytatem w poradnikach językowych. Współczesne memy internetowe często wykorzystują to zamieszanie – popularne jest zdjęcie tortu z napisem „100 lat solenizantowi!” podpisane: „Gdy zapomnisz, czyje właściwie święto”.

Nietypowe przypadki: kiedy solenizant przestaje być człowiekiem?

W 2022 roku warszawskie ZOO ogłosiło „solenizanta” – nosorożca obchodzącego… rocznicę przybycia do placówki. Choć medialnie skuteczne, określenie to wywołało burzę wśród językoznawców. Tymczasem w branży nieruchomości funkcjonuje żargonowe „jubilat budowlany” – określenie domu kończącego 100 lat. Te kreatywne zastosowania pokazują, jak żywotne są oba słowa poza swoim pierwotnym kontekstem.

Jak zapamiętać różnicę? Oto trzy absurdalne skojarzenia

1. Wyobraź sobie solenizanta jako „solo-nazanta” – kogoś, kto sam nadaje sobie imię (co oczywiście jest bez sensu, ale pomaga!).
2. Jubilat brzmi jak „jubiler” – a jubilerzy przecież liczą każdy rok (karaty!)
3. Gdy słyszysz „solenizant”, pomyśl o „soleniu” – imieniny często kojarzą się z rodzinną biesiadą, gdzie sól stołowa gra pierwsze skrzypce.

Statystyczny Polak vs. jubilat: zaskakujące dane o używaniu słów

Według badań Instytutu Języka Polskiego PAN, 43% ankietowanych uważa, że jubilat może być „kimś, kto ma imieniny, jeśli są one huczniejsze niż urodziny”. Tymczasem w korespondencji urzędowej notorycznie pojawia się błąd polegający na gratulacjach „Szanownemu Jubilatowi z okazji imienin”. Ciekawostka: w latach 90. pewna gmina wydała kalendarz z podpisem „Lista solenizantów – rocznic ślubu”, co wymagało pilnej poprawy!