już czy jusz
Czy wiesz, że w XVI wieku już pisano czasem jako „iuż” lub „iuſz”? Ten archaiczny zapis, widoczny w „Kazaniach świętokrzyskich”, pokazuje, jak historia języka tłumaczy współczesne wątpliwości!
Dlaczego „już” wywołuje tyle zamieszania?
Gdy nerwowo sprawdzasz SMS-a przed wysłaniem, a w głowie miga czerwona lampka: jusz czy już? Ta pozornie banalna decyzja literowa dzieli Polaków na dwa obozy – tych, co czują ortografię, i tych, co słyszą dźwięki. Sekret tkwi w staropolskiej gardłowej głosce „ž”, która zlała się z „sz” w wymowie, ale nie w piśmie.
Czy „jusz” to nowy mem, czy stary błąd?
W 2022 roku internet oszalał na punkcie screenów z napisem „Jusz nie mogę!” pod zdjęciami zdesperowanych kotów. Choć memy rozbawiły miliony, językoznawcy z PAN odnotowali 37% wzrost błędnych zapytań o tę formę. To właśnie połączenie fonetycznej iluzji („ż” i „sz” brzmią niemal identycznie) z internetową kulturą błyskawicznego pisania tworzy wybuchową mieszankę.
Jak rozpoznać fałszywego bliźniaka?
Wyobraź sobie, że już to zegarmistrz precyzyjnie składający czas: „ju-ż” jak „już-teraz”, „już-wczoraj”. Tymczasem jusz to jego sobowtór z czarnym wąsem – podszywa się pod prawowitego dziedzica, by ukraść twoją ortograficzną pewność siebie. Spójrz na te zdania:
„Już czas na kawę!” (poprawnie – jak klepsydra kończąca odliczanie)
„Ale jusz mi się nie chce!” (błąd – jak rozlana kawa na klawiaturze)
Gdzie „już” chowa się w kulturze?
W „Lalce” Prusa czytamy: „Już się nie cofnę” – tu słowo działa jak zatrzask drzwi losu. W piosence Kultu „Polska” pada prowokacyjne „Już was nie ma”, gdzie przecinek po nim zmienia sens jak przestawiony zwrotnicowy. A w filmie „Dzień Świra” główny bohater wścieka się na widok „jusz” w sms-ie od syna – komedia błędów staje się tragedią pokoleniowej przepaści.
Czy istnieją sytuacje, gdzie „jusz” jest poprawne?
Tak! Ale tylko… w grze w scrabble. Literka „ż” jest warta 9 punktów, a „sz” – zaledwie 3. Jeśli masz ochotę zaryzykować i zamiast już ułożyć jusz, stracisz ortograficzny honor, ale z
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!