kojarzę czy kojażę

Czy twój mózg czasem płata ci figla i zastanawiasz się: „kojarzę czy kojażę”?

W potyczkach z polską ortografią zwycięża tylko jedna forma: kojarzę. Ta pozornie niewinna pomyłka między kojażę a poprawnym zapisem jest językowym odpowiednikiem mylenia śledzia z rekinem – oba żyją w wodzie, ale tylko jeden nadaje się do śledziowej sałatki.

Dlaczego „ż” w „kojażę” kłuje w oczy jak źdźbło w trawie?

Błąd wynika z fonetycznej pułapki – wymawiamy [kojaże], ale zapisujemy rz. To tak jak z dżemem malinowym, który smakuje jak „ż”, ale pisze się przez „dż”. Wystarczy przypomnieć sobie, jak Jan Brzechwa bawił się podobnymi dźwiękami: „Nie pieprz Pietrze wieprza pieprzem, bo zalejesz sosem wieprzowym!”

Czy „kojarzę” ma coś wspólnego z kojarzeniem par?

Absolutnie! Wyobraź sobie speed dating, gdzie kojarzę brunetkę w czerwieni z kolegą z pracy, który zawsze nosi muszkę. „Ż” w kojażę to jak próba zeswatania pingwina z żyrafą – pozornie podobne literki, ale zero chemii.

Jak kultowe postacie radzą sobie z tym słowem?

Gdyby profesor Miodek prowadził kryminał, pewnie powiedziałby: „Panie władzo, kojarzę tę broń z poprzedniej sprawy!”. Tymczasem Janusz z serialu „Ranczo” mruknąłby pod nosem: „Ja tam kojażę, że to ten sam koń co ukradli w zeszłym roku!”, budząc językowe zgorszenie w całym Lipinkach.

Czy istnieją sytuacje, gdzie „kojarzę” ratuje życie?

Wyobraź sobie negocjacje zakładników, gdzie agent specjalny mówi: „Kojarzę głos porywacza z podsłuchu w burdelu w Budapeszcie!”. Gdyby użył kojażę, terrorysta mógłby uznać, że ma do czynienia z amatorem, i… mielibyśmy materiał na nowy film akcji.

Jak współczesna popkultura utrwala błąd?

W jednym z memów krążących po sieci widzimy smutnego psa z podpisem: „Gdy właściciel mówi kojażę zamiast kojarzę„. Internauci komentują: „To bardziej boli niż brak smaczków w misce!”

Czy istnieje literacki trick na zapamiętanie?

Stanisław Lem w „Solaris” pisał o oceanie tworzącym materialne wspomnienia. Gdyby użył kojażę, kosmiczna zagadka stałaby się językowym absurdem. Zapamiętaj: „rz” w kojarzę to jak połączenie neuronów – niewidoczne, ale konieczne do logicznej całości.

Dlaczego ten błąd jest jak fałszywy przyjaciel?

W języku rosyjskim „ж” (czyt. ż) pojawia się w słowie „жена” (żona). Gdybyśmy kierowali się tą analogią, kojażę brzmiałoby jak propozycja małżeńska! Tymczasem polskie „rz” to zupełnie inna liga – jak szarża husarii w bitwie pod Kircholmem.

Czy sztuka kulinarna pomaga w ortografii?

Szef kuchni krzyczy: „Kojarzę ten aromat! To musiał być estragon z mojego ogródka!”. Gdyby dodał kojażę, smakowałoby jak zupa z gumową kaczką. Pamiętaj: dobre „rz” to jak odpowiednia ilość soli – nie może go zabraknąć!

Jak wyglądałaby reklama społeczna przeciwko „kojażę”?

Plakat z roztrzaskaną klawiaturą i hasłem: „Nie dokonuj językowego samobója – pisz kojarzę!”. W tle słychać głos lektora: „Każde kojażę to jak plama wina na białej koszuli – widoczne, krępujące i zupełnie niepotrzebne”.