krótki czy krutki
Krótka historia jednej literki: dlaczego „ó” zmienia wszystko?
Gdyby słowa miały paszporty, w rubryce krótki widniałoby stare nazwisko: krotkъ. To właśnie z prasłowiańskiego rdzenia wyrosła współczesna pisownia, w której jedna kreska nad literą decyduje o językowym dobrym wychowaniu. Błędny wariant krutki to jak nieproszony gość na językowym przyjęciu – wprawdzie brzmi podobnie, ale nie ma prawa bytu w oficjalnych zaproszeniach.
Czy wiesz, że w XV-wiecznych tekstach można znaleźć formę „kroty”? To językowy przodek współczesnego „krótki”, który przez wieki „skrócił” się nie tylko w znaczeniu, ale i w pisowni!
Dlaczego nawet profesor może się pomylić?
Winowajcą jest tzw. fonetyczna pułapka – w wymowie nie słyszymy różnicy między „ó” a „u”. Nasz mózg, szukając analogii, często wskakuje w koleiny wydeptane przez słowa jak „długi” (gdzie „u” pojawia się naturalnie) lub „ruchomy” (gdzie „u” współgra z wymową). Stąd prosta droga do pokusy: skoro „długi” ma „u”, to może i przeciwieństwo powinno?
Jak rozpoznać językowego oszusta?
Wyobraź sobie sytuację: koleżanka chwali się nową fryzurą – „Mam teraz krutkie włosy!”. Odpowiedz: „Faktycznie, krótkie – jak średniowieczne krotki miecz!”. Ta historyczna analogia (starożytna broń vs współczesna fryzura) działa lepiej niż szkolna regułka.
Czy Mickiewicz pisał SMS-y?
W „Panu Tadeuszu” znajdziemy zdanie: „Krótka była rozprawa, tępy miecz zbyt stary„. Gdyby wieszcz żył współcześnie, pewnie dostałby SMS-a: „Hej Adam, masz może krutkie streszczenie inwokacji?”. Na szczęście dla języka, romantycy nie znali czatu – ich „ó” pozostaje niezmienne jak dęby w soplicowskim zaścianku.
Krótki w popkulturze: od Shakespeare’a do memów
W serialu „Świat według Kiepskich” Ferdynand mógłby krzyknąć: „Toć to krótkie jak spódnica u Marianny!”, błyskotliwie łącząc współczesność z historycznym „ó”. Tymczasem internetowe memy często celowo używają krutki, tworząc językowy żart – np. obrazek psa z
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!