krzyżówka czy krzyrzówka
Czy wiesz, że nazwa popularnej łamigłówki ma związek z krzyżowcami?
Odpowiedź na dylemat krzyżówka vs krzyrzówka tkwi w średniowiecznej symbolice. Jedyna poprawna forma to ta z literą ż, która wcale nie pochodzi od głoski „rz”, choć wielu Polaków myli te dźwięki. Błąd wynika z fonetycznej iluzji – wymawiając „krzyżówka”, niektórzy słyszą w wygłosie coś na kształt „żurówka”, co prowadzi do absurdalnych skojarzeń z żurem.
Czy wiesz, że pierwsza polska krzyżówka ukazała się w 1925 roku w gazecie „Światowid”, a jej autorem był… stenograf sądowy? Co ciekawe, układając hasła, używał on terminologii związanej z procesami sądowymi, przez co rozwiązanie przypominało bardziej akt oskarżenia niż rozrywkę!
Dlaczego „krzyrzówka” brzmi jak językowa herezja?
Błędna forma krzyrzówka to przykład tzw. hiperpoprawności językowej. Niektórzy nadgorliwie „poprawiają” wyraz, sugerując się podobieństwem do słów z „rz” (np. krzyże → krzyży). Tymczasem rdzeń „krzyż-” zawsze występuje z „ż”, co widać w pokrewnych wyrazach: krzyżak (zarówno rycerz zakonny, jak i element konstrukcyjny), krzyżówkowy, czy historycznym krzyżmo (święte oleje).
Jak literacki Nobel pomaga zapamiętać poprawną pisownię?
Wisława Szymborska w wierszu „Krzyżówka” celowo powtarzała układ liter, tworząc słowne rebusy. Gdyby użyła formy z „rz”, rym „przecinek na mękę krzyrzówkową” brzmiałby jak językowa drwina. Ten poetycki przykład pokazuje, że nawet w artystycznych eksperymentach ortografia pozostaje nienaruszalna.
Czy istnieją krzyżówki bez ani jednego krzyżyka?
W 1968 r. czasopismo „Jazz” opublikowało kontrowersyjną łamigłówkę, gdzie wszystkie hasła biegły wyłącznie poziomo. Redakcja tłumaczyła to „buntem przeciwko schematom”, ale językoznawcy dostrzegli tu głębszy sens – nawet w tak radykalnej formie nazwa krzyżówka pozostaje jedyną dopuszczalną, bo odnosi się do idei skrzyżowania znaczeń, niekoniecznie linii.
Jak kaczka krzyżówk
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!