mariaż czy mariarz

Kiedy ślub zamienia się w językową pułapkę? Poznaj tajemnicę „mariażu”

Choć brzmi jak nazwa zawodowej grupy marynarzy, mariaż to jedyna poprawna forma zapisu tego wyrazu oznaczającego związek małżeński – lub jego metaforyczne odpowiedniki. Błąd mariarz powstaje przez podstępne podobieństwo do słów typu „rymarz” czy „malarz”, ale historia tego terminu skrywa znacznie więcej niespodzianek niż się wydaje.

Dlaczego ten wyżarzony żart językowy myli nawet native speakerów?

Podobieństwo głosek „ż” i „rz” to tylko wierzchołek góry lodowej. W przypadku mariażu mamy do czynienia z wyjątkową sytuacją: słowo przyszło do polszczyzny przez francuskie „mariage”, ale w drodze zgubiło końcowe „e” i nabrało typowo polskiego „ż”. Gdybyśmy zapisywali je fonetycznie, powstałoby coś w rodzaju „mariasz”, ale tradycja pisowni zachowała ślad obcego pochodzenia.

Jak rozpoznać językowego oszusta wśród marynarzy?

Wyobraź sobie statek wycieczkowy „Błękitna Fala”. Kapitan ogłasza przez megafon: „Pan młody prosi, by mariarz rozpoczął się o 16:00 przy rufie”. Taki komunikat wywołałby raczej konsternację niż radość – chyba że załoga specjalizuje się w organizowaniu ślubów między rejsami. W realnym świecie końcówka „-arz” rezerwowana jest dla zawodów (rymarz, lekarz) lub narzędzi (młotarz), podczas gdy „-aż” wskazuje na zapożyczenia (bagaż, wiraż, bukłak – choć ten ostatni to już inna historia).

Czy Hitchcock wiedział, że tworzy językową zagadkę?

W kultowym „Zawrocie głowy” pojawia się scena, gdzie postać grająca tłumaczkę mówi: „Ich mariaż był jak dżentelmeńska umowa – ona dostała nazwisko, on majątek”. Reżyser celowo użył tego słowa w kontekście zimnego układu, podkreślając jego wieloznaczność. Gdyby w napisach pojawił się mariarz, widzowie szukaliby ukrytego wątku morskiego!

Jak literacki skandal utrwalił poprawną pisownię?