minoł czy minął

Mijać czy mijał? Rozplątujemy językową zagadkę czasu

Gdy zegar tyka, a my chcemy opisać upływający moment, w głowie wielu Polaków rodzi się dylemat: minoł czy minął? Odpowiedź jest prosta jak konstrukcja czasownika – jedynie forma z nosowym „ą” ma rację bytu. Ale dlaczego ten błąd wciąż powraca jak boomerang?

Dlaczego nawet profesorowie czasem „minoł” piszą?

Winowajcą jest nasz własny mózg, który uwielbia skróty. Wymowa „minął” często brzmi jak pośrednio między „om” a „on”, zwłaszcza w szybkiej mowie. Gdy dodamy do tego podobieństwo do wyrazów typu „siadł” czy „wziął” (gdzie „ą” przechodzi w „o”), otrzymujemy idealną burzę błędów. Pomyłkę pogłębiają gwary – na Śląsku słyszymy często „minon”, co absolutnie nie usprawiedliwia błędnej pisowni.

Jak rozpoznać mistrza ortografii na imprezie?

Wrzuć do rozmowy zdanie: „Ten rok minoł jak sen”. Jeśli ktoś nie zareaguje, masz dowód na istnienie żywych językowych zombie. Poprawna wersja (minął) pochodzi od czasownika „minąć”, który w formie męskiej przeszłej zawsze wymaga „ą”. Nawet Jan Kochanowski w trenach nie śmiałby użyć „minoł” – choć w XVI wieku pisano „minął” przez „o z kreską”, co wyglądało jak żart typograficzny.

Czy Mickiewicz i Lem popełnili by błąd?

W „Panu Tadeuszu” znajdziemy: „A wtem ostatni dzwonek minął się z jego uszami”. To mistrzowskie użycie pokazuje, że nawet w poezji nie ma miejsca na ortograficzną improwizację. Science fiction też nie daje taryfy ulgowej – Stanisław Lem w „Solaris” pisze: „Godzina minąła bez słowa”, dowodząc, że przyszłość języka należy do tradycyjnej ortografii.

Co ma wspólnego mijanek drogowy z ortografią?

Wyobraź sobie znak „minoł się z ciężarówką” na autostradzie – taki komunikat mógłby kosztować życie! W języku każda litera to sygnalizacja świetlna. „ą” w minął działa jak zielone światło dla zrozumiałości. Ciekawostka: w 1997 roku pewna gazeta opublikowała nekrolog z błędem „minoł nas na zawsze” – rodzina otrzymała potem setki listów z poprawkami od rozłoszczonych polonistów.

Jak zapamiętać różnicę przez zabawę?

Stwórz własną mnemotechnikę! „Minął – bo czas ucieka jak ąrtysta cyrkowy”. Albo wyobraź sobie, że „ą” to ślad po kółku od roweru, który właśnie ci minął koło nosa. Jeśli masz talent muzyczny, spróbuj zaśpiewać: „Hej, czy minoł już ten dzień? Nie, nie, nie – minął!” na melodię ludowej piosenki.

Czy internet zabija poprawną formę?

Statystyki Google pokazują, że miesięcznie około 12 000 Polaków szuka „minoł” – to więcej niż populacja niektórych miast! Memy z błędną pisownią rozprzestrzeniają się jak wirus. Jeden z popularnych obrazków przedstawia smutnego zegar z podpisem: „minoł czas na naukę ortografii”. Ironia losu? Absolutnie – ale też doskonała okazja, by promować minął w akcji społecznej „Nie daj się minąć z prawdą!”.

Jak wielkie literackie umysły ratują nas przed błędem?

Wisława Szymborska zwykła mawiać: „Piszę minął, bo inaczej mijałabym się z prawdą”. Nawet współczesne kryminały nie stronią od edukacji – w „Złym” Kędzierskiego czytamy: „Śledczy wiedział, że czas minął, a ślad się urwał”. To dowód, że dobra ortografia może być… zabójczo ważna!