moich czy mojich

Czy to twoja pierwsza bitwa z „moich” i „mojich”? Oto dlaczego wygrasz tylko jedną opcją

Gdyby język polski miał własną giełdę, forma moich notowałaby stały wzrost, podczas gdy mojich dawno zbankrutowałaby przez historyczną inflację. Ta pozornie niewinna literka „j” dzieli społeczeństwo na tych, którzy rozumieją ewolucję języka, i tych, co tkwią w gramatycznej pułapce.

Dlaczego „mojich” brzmi jak językowa szarlataneria?

Wyobraź sobie staropolskiego kronikarza, który przy świetle łojówki zapisuje: „I przybyli na dwór mojich przodków”. Dziś ten sam błąd popełniają ci, którzy nie zauważyli, jak język zgubił zbędne „j” niczym staroświecki guzik od kontusza. Współczesna forma moich to efekt trzystuletniej diety językowej – usunięto głoskę, która utrudniała artykulację w szybkich zdaniach.

Czy ten błąd ma związek z horrorem językowym?

W kultowym filmie „Rejs” padają słowa: „My się nie przejmujemy, my lubimy moich ludzi”. Gdyby bohaterowie mówili mojich, cała scena straciłaby komiczny wydźwięk, brzmiąc jak nieudana parodia gwarowej mowy. To właśnie w takich momentach widać, że nadmiarowe „j” zmienia ekspresję wypowiedzi w językowego potworka.

Jak brzmiałaby miłosna katastrofa?

Wyznanie: „Kocham wszystkie kolory mojich wspomnień” przypominałoby nieudany przekład angielskiego „my”. Tymczasem prawidłowe moich nadaje zdaniu polską melancholię, jak w wierszu Herberta: „w moich dłoniach pustych trzepot ptaków”. Literackie przykłady pokazują, że brakujące „j” to nie brak, lecz przestrzeń dla poetyckiej wyobraźni.

Czy istnieje sytuacja, gdy „mojich” nie jest błędem?

Tylko w jednym kontekście – gdy naśladujemy gwarę podhalańską lub celowo stylizujemy wypowiedź na archaiczną. W „Chłopach” Reymonta znajdziemy: „mojich baranów nie tknij!”, co oddaje koloryt lokalnej mowy. To językowa gra tożsamościowa, nie zaś współczesna norma.

Jak nie wpaść w pułapkę fonetycznego sobowtóra?

Gdy Jan Peszek w „Dziadach” deklamuje: „W moich żyłach płynie krew i kawa”, słychać wyraźną różnicę między poprawną formą a potencjalnym błędem. Aktorska dykcja uwypukla, że „moich” ma naturalny rytm, podczas gdy mojich brzmi jak sztuczny dodatek. To jak porównać smak wódki do wódki z sokiem – niby podobne, ale zasadniczo różne.

Czy ten błąd może zmienić znaczenie zdania?

W pewnej anegdocie językoznawcy dwóch profesorów pokłóciło się o napis na sklepowej witrynie: „Sprzedaż mojich mebli”. Jeden twierdził, że to błąd ortograficzny, drugi – że deklaracja rozstania z własną kolekcją. Gdyby użyto moich, nikt nie miałby wątpliwości, że chodzi o zwykłą wyprzedaż.

Jak zapamiętać różnicę przez śmieszne skojarzenie?

Wyobraź sobie, że „j” w mojich to nieproszony gość na imprezie – wszyscy się dziwią, skąd się wziął. Albo potraktuj to jak historię o królu, który kazał ściąć literę „j” za zdradę stanu. Im bardziej absurdalna metafora, tym lepiej utrwali się w pamięci.

Czy współcześni pisarze popełniają ten błąd?

W najnowszej powieści Tokarczuk znajdziemy zdanie: „W moich snach miasta mają skrzydła”. Gdyby Nobel laureatka napisała mojich, redaktor natychmiast poprawiłby to na marginesie, rysując przy okazji złośliwego emotikona. To dowód, że nawet mistrzowie pióra muszą szanować historyczne przemiany języka.