niektóre czy nie które – razem czy osobno
Czy „niektóre” to jeden wyraz czy dwa? Rozplątywanie językowej iluzji
Gdyby zapytać uliczną sondę, czy napisaliby nie które czy niektóre, wielu wskazałoby błędną opcję. Paradoksalnie, ta pozornie prosta decyzja ortograficzna potrafi wprawić w zakłopotanie nawet miłośników języka. Sekret tkwi w niewidzialnej nici łączącej historię z codziennymi nawykami językowymi.
Czy wiesz, że w XVI-wiecznych kronikach można znaleźć zapis „niektore” bez ogonka? Ówcześni skrybowie często łączyli wyrazy na własną rękę, tworząc przedziwne hybrydy jak „niektorzy” czy „niekiedy”. Dopiero prace językoznawców w okresie zaborów ustaliły ostateczną formę – ku rozpaczy uczniów do dziś.
Dlaczego „niektóre” uparcie chce być całością?
Wyobraź sobie język jako żywy organizm, który czasem zjada własne ogonki. Zaimek niektóre to właśnie taki językowy kanibal – powstał z połączenia partykuły „nie” z archaicznym „który” w znaczeniu „jakiś”. Przez wieki te dwa elementy stopiły się w jeden byt, niczym językowy Frankenstein. Próba rozdzielenia ich (nie które) przypomina rozcinanie zrośniętych bliźniąt – zawsze kończy się krwawym bałaganem.
Czy Mickiewicz pisałby SMS-y z błędem?
W „Panu Tadeuszu” znajdziemy zdanie: „Niektóre ptactwo wodne, żerując w kałuży, dziobami po błocie jak po tacy kruży„. Gdyby wieszcz żył współcześnie, pewnie dostawałby kłótliwe komentarze: „Ej Adam, rozdzielasz nie z zaimkami? Wstyd!”. Tymczasem to właśnie rozłączna forma byłaby w jego czasach większym błędem niż brak rymów w epopei.
Współczesne błędy często rodzą się z analogii do konstrukcji typu „nie duży” (gdzie „nie” zaprzecza przymiotnikowi). Ale niektóre to zupełnie inna bajka – tu „nie” nie zaprzecza, tylko tworzy nowe znaczenie. To jak różnica między mówieniem „nie-zupa” (coś, co zupą nie jest) a „nezupa” (nowe danie kuchni fusion).
Kulturowe wpadki i językowe pułapki
W kultowym odcinku „Czterdziestolatka” padło zdanie: „Niektóre kobiety wolą kawalerów”. Gdyby scenarzyści użyli formy rozdzielnej, komedia zmieniłaby się w absurd: „
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!
Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!