niepewność czy nie pewność – razem czy osobno
Czy niepewność ma coś wspólnego z pewnością siebie?
Choć oba wyrażenia brzmią jak przeciwieństwa, niepewność to zupełnie inny twór językowy niż nie pewność. Ta pierwsza forma to samodzielny rzeczownik oznaczający stan emocjonalny, podczas gdy druga to po prostu zaprzeczenie rzeczownika „pewność”. Wyobraź sobie sytuację: „Jego nie pewność siebie była irytująca” – tutaj sugerujemy, że komuś brakuje pewności, ale forma jest błędna. Poprawnie powinno brzmieć: „Jego niepewność była irytująca”.
Czy wiesz, że w 1927 roku Werner Heisenberg sformułował zasadę nieoznaczoności, która po polsku zawsze zapisywana jest łącznie? Co ciekawe, gdyby fizycy używali formy rozdzielnej (nie pewność), mogłoby to sugerować, że pewność w fizyce kwantowej w ogóle nie istnieje!
Dlaczego mylimy te formy, skoro znaczą co innego?
Błąd wynika z pułapki językowej: „nie-” jako przedrostek i „nie” jako partykuła. Gdy Maria Konopnicka pisała w „Rotacji”: „Czułam niepewność losu jak ciężar na piersi”, użyła formy łącznej dla wyrażenia uczucia zagubienia. Gdyby rozdzieliła („nie pewność losu”), znaczyłoby to, że pewność losu w ogóle nie występuje – zupełnie inny sens!
Jak odróżnić kiedy pisać razem, a kiedy osobno?
Spójrzmy na konkretne sytuacje:
1. Gdy mówimy o emocji: „Przed egzaminem ogarnęła go niepewność„
2. Gdy zaprzeczamy istnieniu pewności: „To nie pewność, lecz przypadek” (ale tu poprawnie: „To nie pewność, lecz…”)
Paradoksalnie, forma rozdzielna (nie pewność) występuje tylko w specyficznych konstrukcjach przeczących, które w praktyce są rzadko używane.
Historyczne potyczki z niepewnością
W „Panu Tadeuszu” Mickiewicz używa określenia „w niepewności trwóg” – połączenie lęku i wahania. Gdyby napisał „w nie pewności”, sugerowałby brak jakiejkolwiek pewności, co zburzyłoby rytm trzynastozgłoskowca. To pokazuje, jak pisownia wpływa na rytm i znaczenie w poezji.
Czy istnieje językowa pułapka związana z tym słowem?
Owszem! W rozmowach coachingowych często słyszymy:
„Musisz przezwyciężyć swoją nie pewność siebie!”
To klasyczny błąd. Poprawna forma: „Musisz przezwyciężyć swoją niepewność!” Ciekawostka: w języku angielskim „insecurity”
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!