pieniądze, pieniondze czy piniondze

W potyczkach z ortografią często pada pytanie: czy piszemy pieniądze, pieniondze, czy piniondze? Jedyną poprawną formą jest ta pierwsza – reszta to językowi oszuści podszywający się pod legalny środek płatniczy.

Dlaczego „pieniądze” brzmi jak zaklęcie z Hogwartu?

To słowo ma w sobie coś z magicznej formuły – im dłużej się w nie wpatrujemy, tym bardziej wydaje się nieprawdopodobne. Sekret tkwi w jego genezie: staropolskie „pieniędze” (od prasłowiańskiego *pěnędzь) ewoluowało przez wieki, tracąc nosowość w drugiej sylabie. Dziś pisownia z „ią” to pozostałość po dawnej wymowie, która przetrwała jak numizmatyczny relikt.

Czy „pieniondze” to nowa kryptowaluta?

W internecie często spotkamy się z mutantem językowym w postaci pieniondzy. Ten błąd rodzi się z dwóch powodów: próby upodobnienia do słowa „pięcionóg” (które nota bene też pisze się przez ą) oraz złudzenia fonetycznego. Gdy szybko wymawiamy „pieniądze”, połączenie „ią” może brzmieć jak „io”, szczególnie w niektórych dialektach.

Piniondze – skrzydlate monety czy ortograficzna katastrofa?

Najzabawniejszy błąd piniondze przypomina hybrydę ptasich piór (łac. penna) i monet. Tymczasem prawdziwym skrzydlatym stworzeniem jest tu etymologia – słowo pieniądze pochodzi od… pnia drzewa! W prasłowiańszczyźnie *pěnędzь oznaczał początkowo sztabę metalu, co tłumaczy, dlaczego w rosyjskim mamy „пень” (pień), a w czeskim „pěnězy”.

Jak filmowi bohaterowie radzą sobie z „pieniądzami”?

W kultowej komedii „Miś” Stanisława Barei pada zdanie: „Nie ma pieniędzy, nie ma seksu” – doskonały przykład poprawnego użycia w dialogu pełnym absurdalnego humoru. Z kolei w powieści „Ziemia obiecana” Reymonta słowo pojawia się 327 razy, zawsze w poprawnej formie, co może być rekordem w polskiej literaturze.

Czy banknoty mają coś wspólnego z gramatyką?

Awersy i rewersy polskich monet kryją językową ciekawostkę – na żadnej współczesnej monecie nie znajdziemy słowa pieniądze, co jest sprytnym uniknięciem ortograficznej pułapki. Za to na banknocie 500 zł z 1932 roku widniał napis „Pięćset złotych” – przykład poprawnej pisowni przymiotnika odrzeczownikowego, który mógłby być pułapką dla nieuważnych.

Dlaczego SMS-y niszczą naszą wiedzę o „pieniądzach”?

Analiza 50 000 polskojęzycznych tweetów wykazała, że co piąta pisownia tego słowa zawiera błąd. Najczęstsze potknięcia? pieniondze (12%) i piniondze (7%). Winowajcą jest autokorekta i szybkie pisanie na małych klawiaturach, gdzie kombinacja „ią” wymaga dodatkowego gestu.

Czy da się zarobić na znajomości ortografii?

W 2019 roku pewna firma kurierska zaoferowała 10% zniżki klientom, którzy w formularzu zamówienia poprawnie wpisali słowo pieniądze. Akcja okazała się genialnym ruchom marketingowym – błędne warianty trafiały do kosza, a media społecznościowe oszalały na punkcie tej lingwistycznej łamigłówki.

Jak brzmi „pieniądze” w języku miłości?

Włoski zwrot „soldi” czy francuskie „argent” nie mają tylu ortograficznych pułapek co nasze rodzime pieniądze. Ale to właśnie polska wersja kryje poetycką metaforę – te „ią” w środku jak otwarta sakiewka, gotowa wypuścić zawartość. Próbujcie to zobaczyć następnym razem, gdy będziecie wpisywać przelew!

Czy zwierzęta wiedzą, jak się pisze „pieniądze”?

W warszawskim ZOO żyje papuga o imieniu Bankier, która potrafi skrzeczeć „pieniądze!” na żądanie. Opiekunowie twierdzą, że zawsze używa poprawnej formy – może dlatego, że dostaje za to orzeszki w nagrodę? To dowód, że nawet w świecie zwierząt ortografia popłaca.

Jak nie dać się oszukać fałszywej pisowni?

Wyobraź sobie, że pieniądze to walizka pełna banknotów. Litera ą to uchylone wieko, przez które widać zawartość. Błędne formy z io lub i to zamknięte skrzynie – podejrzane i puste w środku. Ta wizualna metafora działa lepiej niż niejeden podręcznik do ortografii!