Piszę czy pisze?

Technologiczne pułapki: czy autokorekta nas ratuje?

Oprogramowanie często zawodzi: gdy wpiszesz „Teraz pisze pracę magisterską”, Word nie podkreśli błędu – bo „pisze” istnieje w słowniku (dla trzeciej osoby). Najzabawniejsze case’y? SMS od matki: „Synu, dlaczego mi nie pisze?!” (czyli: „dlaczego jakaś trzecia osoba nie pisze?”) lub tweet polityka: „Pisze ustawę, która zmieni Polskę!” – jakby przepisy tworzył ktoś inny.

Językowe przebierance: kiedy „pisze” jest poprawne?

Forma „pisze” ma swoje pięć minut w zdaniach typu: „Marek pisze pamiętnik” lub „Atrament pisze się gładko”. W drugim przypadku to przykład tzw. strony zwrotnej – czynność niejako „dzieje się sama”. Humorystycznie wykorzystał to Stanisław Lem w „Dziennikach gwiazdowych”: „Robot pisze wspomnienia, choć nie ma czym czuć” – gra słów podkreślająca mechaniczność działania.

Historyczne ciekawostki: od Długosza do SMS-ów

W XV-wiecznych kronikach spotkamy formę „ja piszę” zapisywaną jako „ia piszę” – bezogonkowe „ż” jeszcze nie istniało. W korespondencji Chopina znajdziemy zaś zabawne przejęzyczenie: „Piszę Ci to, moja droga, choć wiem, że pisze się przez »ż«” – kompozytor najwyraźniej walczył z tą samą pokusą fonetycznej pułapki co my dziś.

Jak zapamiętać różnicę? Oto trzy nietypowe metody

1. Metoda kreskowa: wyobraź sobie, że ogonek przy „ż” to długopis unoszący się nad kartką. Brak kreski = brak narzędzia do pisania.
2. Skojarzenie erotyczne: „piszę” ma więcej liter (5) niż „pisze” (4) – jakby się „rozpisywało”.
3. Technologia: w komunikatorach piszę często zmienia się w „pisze…” (błąd!). Wykorzystaj to jako przypominajkę: „Nie daj się zdominować czatowej beztrosce!”

Błąd, który zmienia rzeczywistość: prawdziwe historie

W 2017 roku sąd uniewinnił oskarżonego o zniesławienie, gdyż w zarzucanym komentarzu internetowym zamiast piszę było pisze. Obrońca udowodnił, że zdanie „Pisze, że jesteś złodziejem” sugeruje anonimowego autora, a nie samego oskarżonego. Ortografia okazała się kluczowym dowodem!