potwór czy potwur

Dlaczego „potwór” budzi więcej strachu niż „potwur”? Sekrety ortograficznej potworności

Gdyby istniał językowy horror, potwur znalazłby się na czarnej liście błędów najbardziej przerażających polonistów. Jedyną poprawną formą jest potwór – i to nie tylko dlatego, że tak każe słownik. Za tą pisownią stoi cała historia pełna językowych zwrotów akcji, które mogłyby posłużyć za scenariusz filmowy.

Skąd się wziął ten „ó” w środku? Etymologiczne śledztwo

Klucz tkwi w prasłowiańskim korzeniu *tvorъ, który przetrwał w czasowniku „tworzyć”. Paradoksalnie, „potwór” (od „potworzyć”) pierwotnie oznaczał coś nadmiernie stworzonego, wypaczonego. Ten sam rdzeń znajdziemy w archaicznych formach jak „potworzysko” – słowie, które mogłoby być tytułem polskiego horroru klasy B.

Dlaczego co dziesiąty Polak myli się pisząc „potwur”?

Winowajcą jest fonetyczna iluzja: wymowa „u” i „ó” brzmi identycznie. Do tego dochodzą fałszywe analogie do wyrazów takich jak „gbur” czy „chichur”, które – choć brzmią równie groźnie – są ortograficznymi pułapkami. Najzabawniejsze przypadki pomyłek zdarzają się w grach słownych: „Potwur z Loch Ness” brzmi jak nazwa szkockiej restauracji serwującej „potwurki” z frytkami.

Jak wielcy pisarze wykorzystywali potwora w pułapkach ortograficznych?

Stanisław Lem w „Cyberiadzie” celowo tworzył neologizmy typu „maszyna do robienia potworów na żądanie”, grając z czytelnikiem w skojarzenia. W rękopisach Mickiewicza znajdziemy zaś przekreślone „potwur” – dowód, że nawet geniusze popełniali błędy podczas twórczych uniesień.

Współczesne wcielenia potwora: od memów po politykę

W 2022 roku internetowy mem z napisem „Inflacja to nie potwur, tylko potwór” stał się viralem, pokazując, jak ortografia wkracza w sferę społeczną. W serialu