również czy równierz

Czy istnieje magiczne „ż” w słowie „również”?

Gdyby polska ortografia miała swojego złego bliźniaka, równierz z pewnością nosiłby czarny kapelusz. Poprawna forma to bezdyskusyjnie również – partykuła, która od XV wieku konsekwentnie odmawia współpracy z literą „ż” na końcu. Ale dlaczego tylu ludzi uparcie dodaje do niej haczyk? Odpowiedź kryje się w pułapkach języka mówionego, gdzie „ż” i „sz” brzmią jak zawodowi oszuści fonetyczni.

Dlaczego mózg lubi pisać „równieź”, choć to błąd?

Wyobraź sobie, że język polski to wielki bal maskowy. Głoska „ż” przebiera się za „sz”, a „rz” udaje, że nie ma związku z „ż”. W takim tłumie łatwo zgubić haczyk nad „ż” w pośpiechu. Błędna forma równierz powstaje często przez analogię do słów typu „zawszeż” lub „dlaczegoż”, gdzie końcowe „ż” faktycznie występuje. Paradoksalnie, im ktoś więcej czyta, tym częściej może wpadać w tę pułapkę – nasz mózg uwielbia szukać wzorców, nawet tam, gdzie ich nie ma.

Jak rozpoznać ortograficznego oszusta?

W powieści „Lalka” Prus wielokrotnie używa również, gdy opisuje zarówno świat arystokracji, jak i biedoty. Gdyby napisał „Stanisław Wokulski równierz kupił kamienicę”, redaktorzy mieliby historyczny atak furii. Współcześnie podobne emocje budzi np. mem z Królową Śniegu mówiącą: „Zamarznijcie, moi przeciwnicy, i równierz wasze głupie zasady ortografii!”.

Czy istnieje sytuacja, gdy „równieź” byłoby poprawne?

Tylko w alternatywnym wszechświecie, gdzie język polski ewoluował jak esperanto. W 1927 roku podczas prac nad reformą ortografii rozważano uproszczenie niektórych końcówek, ale żaden poważny językoznawca nie zaproponował „równieź”. Ciekawostka: w gwarze podhalańskiej spotyka się wymowę „róuneś”, ale pisownia pozostaje nieugięta – również jak skały w Tatrach.

Jak kultowe teksty utrwalają poprawną formę?

Gdy w „Rejsie” Piotr mówi: „Ja również nie lubię poniedziałków”, ta drobna partykuła staje się częścią polskiego DNA kulturowego. W piosence Lady Pank „Zawsze tam, gdzie ty” padają słowa „Ja chcę być również wolny”, i choć wielu śpiewało to na koncertach, nikt nie odważył się dodać tu niewłaściwego haczyka. Nawet Taco Hemingway w utworze „Wszystko jedno” rapuje: „Mam to w głębokim poważaniu, ty również”, udowadniając, że ortografia może być cool.

Co łączy „również” z… tortem weselnym?

W 2019 roku w Poznaniu para młoda kazała wypisać na piętrze tortu: „Kochamy się równierz po ślubie”. Fotografia stała się viralowym przestrogą dla przyszłych małżonków. To dowód, że błędy ortograficzne bywają trwalsze niż przysięgi miłości – internet nigdy nie zapomina.

Jak zapamiętać różnicę dzięki… kawie?

Wyobraź sobie, że litera „ó” w również to ślad po gorącej filiżance („ó” jak wrzątek), a „ż” w błędnej wersji to przypalona pianka. Albo użyj skojarzenia: „RÓWnież piszę się przez Ó, bo Ó jest RÓWnie ważne jak inne litery”. Takie absurdalne skojarzenia działają lepiej niż szkolne regułki!

Czy zwierzęta pomogłyby w tej ortograficznej walce?

Gdyby „ó” było zwierzęciem, byłoby pewnie pancernikiem (twarde zasady!), a „ż” – kameleonem (wtapia się w tło). W tej analogii również to pancernik trzymający tarczę z literą „ó”, odpierający ataki błędów. A dla wzrokowców: zapamiętaj, że „również” ma tyle liter co „ortografia” (8 vs 9? Nie, to tylko podstęp! Ważne, że działa jako skojarzenie).