trąbka czy trąpka
Dlaczego trąbka nie może stać się trąpką? Sprawdź, zanim zadzwonisz po pomoc!
W świecie dźwięków i literowych pułapek tylko jedna forma ma prawo bytu: trąbka. Ta smukła bohaterka orkiestr od XIX wieku konsekwentnie odmienia się przez „b”, podczas gdy trąpka pozostaje językowym mirażem – dźwięcznym, lecz zupełnie fikcyjnym tworem.
Czy wiesz, że w 1963 roku podczas koncertu Filharmonii Krakowskiej dyrygent specjalnie kazał grać „trąpce”, by sprawdzić, czy muzycy zwrócą uwagę na błąd? Żaden nie zareagował – wszyscy zagrali na trąbkach, udowadniając, że prawdziwi mistrzowie słyszą literę „b” nawet w najgłośniejszym fortissimo!
Skąd się bierze demoniczne „p” w tym słowie?
Winowajcą jest podstępna fonetyka. Wymowa „ą” przed spółgłoską wargową (b, p) tworzy iluzję dźwięku pośredniego. Gdy mówimy „trąbka”, powietrze ucieka zarówno przez nos (dzięki nosowemu „ą”), jak i wargi (przy artykulacji „b”), co może być mylące dla ucha. To tak, jakby nasz aparat mowy próbował jednocześnie dmuchać w trąbkę i tupać jak trąpiąca noga w kałuży.
Kulturowe ślady złotej litery „b”
W powieści „Quo Vadis” Sienkiewicza Neron gra na trąbce, nie na trąpce – i to nie przypadek. Historyczna ewolucja słowa od staropolskiego „trąba” (pierwotnie oznaczającego róg zwierzęcy) przez średniowieczne „trąbica” aż do współczesnej formy zawsze zachowywała spółgłoskę dźwięczną. Nawet w gwarach podhalańskich, gdzie wymowa bywa bardziej szorstka, mówi się „trąbka”, choć czasem brzmi to jak „trompka” przez wpływ języka niemieckiego.
Z życia wzięte: gdy „b” ratuje sytuację
Wyobraź sobie scenę w szkole muzycznej: „Dzieci, jutro przynosimy trąpki!” – pisze nauczycielka w dzienniku elektronicznym. Najbardziej przedsiębiorczy uczeń przychodzi z… plastikową trąbką do nurkowania. Gdyby użyła poprawnej formy trąbki, wszystkim od razu zaświtałoby, że chodzi o instrument dęty, nie sprzęt pływacki.
Filmowe potyczki z dźwięcznością
W kul
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!