wąski czy wonski
Czy wiesz, że w XIX wieku niektórzy pisarze proponowali zmianę pisowni na wonski, by upodobnić polszczyznę do francuskiego? Na szczęście językoznawcy stanęli murem za historycznym „ą” – gdyby tak się nie stało, dziś opisywalibyśmy wąskie uliczki Krakowa zupełnie inaczej!
Wąski jak mysia dróżka – dlaczego akurat tak?
Gdy ktoś próbuje przecisnąć się między dwiema ciężarówkami na parkingu, nie ma wątpliwości: potrzebny jest wąski prześwit, nie zaś wonski. Ta błędna forma rodzi się z pozornego podobieństwa do słów typu „wioska” czy „wonton”, choć w rzeczywistości mamy do czynienia z kapryśną polską nosówką. Fonetyczna pułapka czyha na każdym kroku – wystarczy, że ktoś w pośpiechu zamieni charakterystyczne „ą” na bardziej pospolite „on”.
Czy Adam Mickiewicz pisałby „wonski” w Panu Tadeuszu?
W „Opisie matecznika” czytamy przecież: „Ścieżka wąska, kręta, jak wąż się wijąca”. Gdyby wieszcz uległ modzie na fonetyczne uproszczenia, cała romantyczna aura runęłaby jak domek z kart. Nosowe „ą” w wąski to nie kaprys ortografii, lecz żywa pamiątka po prasłowiańskim *ǫzъkъ. Tymczasem wonski brzmi jak hybryda włoskiego „vasto” i jidyszowego „vons” – językowy Frankenstein bez historycznych korzeni.
Jak krakowskie plantacje pieprzu wpłynęły na pisownię?
W XV-wiecznych księgach kupieckich zachował się zabawny zapis: „Wąscy (sic!) mieszczanie skarżyli się na wąskość (sic!) przejść przy składach korzennych”. Ówcześni skrybowie, choć nie zawsze konsekwentni w ortografii, intuicyjnie czuli różnicę między „wąskim” łukiem Sukiennic a „wonskim” zapachem orientalnych przypraw. Ta historyczna rozbieżność pokazuje, że nawet w średniowieczu istniała świadomość odrębności obu form.
Dlaczego „wąskie spodnie” nie mogą być „wonskie”?
Wyobraźmy sobie taką scenkę: modniarz w salonie przymierzalnym oznajmia: „Te wonskie jeansy uwydatniają mi pośladki”. Sprzedawczyni, zamiast zachwycać się efektem, pewnie zasugerowałby wizytę u logopedy. Błąd wynika tu z n
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!