wieczór czy wieczur

Wieczór czy wieczur: Dlaczego ta litera decyduje o magii zmierzchu?

Gdy słońce chowa się za horyzont, a niebo maluje w odcieniach granatu, w polszczyźnie zapada tylko jeden wieczór. Drugiej formy po prostu nie ma – wieczur to językowe widmo, które nie znalazło miejsca w żadnym słowniku ani klasycznej literaturze. Ale dlaczego tak wielu wpada w tę ortograficzną pułapkę?

Skąd się bierze złudzenie, że „wieczur” może istnieć?

Winowajcą jest tu fonetyczny sobowtór. Wymawiając szybko wieczór, głoska „ó” brzmi niemal jak zwykłe „u”. To samo zjawisko słychać w słowach „mówić” czy „góra”, ale nikt nie proponuje pisowni „muvić” lub „gura”. Paradoksalnie, im bardziej staramy się zaakcentować ostatnią sylabę, tym bardziej utrwalamy błąd – przeciągając samogłoskę, mimowolnie sugerujemy obecność „u”.

Literacki wieczór z Herlingiem-Grudzińskim i Dukajem

Polscy pisarze od zawsze wiedzieli, jak wykorzystać potencjał tego słowa. W „Innym świecie” czytamy: „Wieczór nadchodził niepostrzeżenie, jak złodziej światła”. Jacek Dukaj w „Lodzie” kreśli: „Wieczory były tu białe jak kartki niewypisanych listów”. Gdyby któryś z autorów użył formy wieczur, redaktorzy mieliby pole do popisu czerwonym długopisem.

Kulinarna pułapka: czy można zjeść „wieczur”?

W jednej z podkarpackich restauracji właściciel wymyślił danie dnia „Wieczur myśliwski”. Klienci spodziewali się dziczyzny, a dostali… zwykły kotlet schabowy. Okazało się, że kucharz pomylił nazwę potrawy z błędną pisownią. Ta kulinarno-językowa wpadka do dziś krąży jako anegdeta wśród lokalnych przewodników.

Ewolucja słowa: od prasłowiańskich korzeni do SMS-ów

Śledząc dzieje wyrazu, odkrywamy jego prasłowiański rodowód w słowie *večerъ. W staropolszczyźnie istniała forma „wieczerz” (stąd „wieczerzać”), która stopniowo ewoluowała. W XVI wieku Jan Kochanowski pisał jeszcze „wieczor”, ale już u Mickiewicza w „Panu Tadeuszu” znajdujemy współczesną formę: „Wieczór był ciepły i ci