wulkan czy wólkan
Czy wiesz, że w starożytnym Rzymie istniał kult boga Wulkan, którego imię dało nazwę zarówno ogniowym górom, jak… współczesnym hydraulikom? To właśnie od łacińskiego Vulcanus pochodzi polskie słowo – i choć jego pisownia wydaje się oczywista, co trzecia osoba w sieci szuka informacji o tajemniczym „wólkanie”!
Ognista góra czy literówka? Rozstrzygamy odwieczny spór
Jedyna poprawna forma to wulkan – pisany przez „u” zwykłe. Błędny wariant wólkan (z „ó”) pojawia się tak często, że można by nim zasypać krater Etny. Dlaczego? Winowajcą jest dźwięk „u”, który w wielu polskich wyrazach zapisujemy właśnie jako „ó” (np. „mówić”, „góra”). Gdy do tego dodamy skojarzenia z wybuchowym charakterem zjawiska, mamy gotową pułapkę ortograficzną.
Skąd się wzięło „u” w środku ognistej góry?
Klucz tkwi w mitologii. Rzymski bóg ognia Vulcanus (pol. Wulkan) miał kuźnię pod Etną – stąd przejęliśmy nazwę dla gór wyrzucających lawę. W języku polskim zapożyczenia z łaciny często zachowują oryginalną pisownię, stąd „u” zamiast spodziewanego „ó”. Ciekawostka: ten sam źródłosłów dał angielskie „volcano” i… nazwę zawodu „hydraulik” (łac. vulcanisatio – proces utwardzania gumy)!
Kiedy „wólkan” wpada do tekstów piosenek?
Błąd potrafi być zabawnie kreatywny. W 2022 roku fani jednego z raperów masowo komentowali tekst „Wólkan emocji we mnie buzuje”, nieświadomi, że autor celowo użył niepoprawnej formy dla rymu z „czuł kan”. Inny przykład? W memie internetowym szympans trzymający banan z podpisem „Gdy wólkan głodu atakuje” zdobył 50 tys. polubień – i tyleż samo ortograficznych westchnień.
Jak nie wybuchnąć śmiechem przy błędnej pisowni?
Wyobraź sobie te sytuacje:
– Nauczyciel geografii dostaje esej: „W Polsce mamy wólkan do sprzątania po psach” (zamiast „wulkan”)
– Dziennikarz sportowy komentuje: „Lewandowski to wólkan strzeleckiej energii!”
– Reklama kawy: „Nasze ziarna to prawdziwy wólkan smaku!”
W każdym przypadku literówka zmienia sens w absurdalny lub komiczny sposób – wystarczy jedna kreska nad „u”, by z geograficznego zjawiska zrobić… nieistniejące słowo.
Czy Sienkiewicz pisał o „wólkanach”?
W „Krzyżakach” znajdziemy zdanie: „Aż ziemia zatrzęsła się jak od wulkanu” – dowód, że już w XIX wieku forma przez „u” była jedyną poprawną. Ciekawe, że w rękopisach Adama Mickiewicza p
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
Dodaj komentarz jako pierwszy!