wyposażenie czy wyposarzenie

Dlaczego „ż” w wyposażeniu ma więcej wspólnego z alchemią niż z ortografią?

Gdybyśmy chcieli przekształcić wyposarzenie w złoto, potrzebowalibyśmy literackiego kamienia filozoficznego. Poprawna forma wyposażenie kryje w sobie historyczną reakcję językową: rdzeń „posag” (dawniej: majątek, dar) łączy się z przyrostkiem „-enie”, tworząc magiczny stop „-aż-”. To właśnie ta staropolska praktyka słowotwórcza decyduje, że piszemy przez „ż”, nie „rz” – jak w średniowiecznych recepturach!

Czy filmowy Gandalf mógłby pomóc w zapamiętaniu poprawnej formy?

W adaptacji „Władcy Pierścieni” czarodziej wypowiada znamienne: „Nie przechodźcie mostu w Khazad-dûm bez należytego wyposażenia!”. Gdyby Tolkienowski bohater mówił wyposarzenie, elfickie runy na jego płaszczu natychmiast by zbladły. Ta literacka analogia pokazuje, że nawet w fantastycznych światach ortografia ma moc magiczną!

Jak krakowskie przekupki utrwaliły poprawną pisownię?

W XIX-wiecznych pamiętnikach z Kleparza znajdujemy zabawny dialog: „Mówię ci, Jasiek, do wesela trzebaby wyposażenia – nie żadnego tam wyposarzenia jak u żydowskiego krawca!”. To żywe przykłady pokazują, że błąd ortograficzny mógł kiedyś… urazić grupę etniczną! Dziś taki lapsus jedynie zdradza językową nieuwagę.

Dlaczego „wyposarzenie” brzmi jak zepsuta katarynka?

Wyobraź sobie tekst piosenki: „Wyposarzenie mieszkania gra jak kataryniarz”. Rym się nie klei, a słowo „trzeszczy” w uszach. Natomiast w refrenie „W wyposażeniu pełnym blasku tańczą meble jak w walcu” – tu „ż” wiruje elegancko, niczym w wiedeńskim pałacu. To właśnie harmonia głosek decyduje o poprawności!

Czy w lodówce może kryć się ortograficzna pułapka?

Producenci AGD czasem żartują z klientów: „Nasze wyposażenie chłodzi nie tylko produkty, ale i gorące głowy!”. Gdyby napisali „wyposarzenie”, urządzenie mogłoby… przestać mrozić! To oczywiście żart, ale pokazuje, jak błąd ortograficzny „psuje” mechanizm słowa.

Jak powstawały błędy w urzędowych dokumentach?

W archiwum z 1928 r. znaleziono pismo: „Załączamy wyposarzenie sali sądowej w postaci ławek dębowych”. Urzędnikowi najwyraźniej zabrakło atramentu pod „ż”, co zmieniło znaczenie – zamiast umeblowania, sugerował… wyposażanie sali w „posarzenie” (nieistniejący rzeczownik!). Ten historyczny przykład uczy, że jeden znak może stworzyć językowego potworka.

Czy w internecie istnieje wojna na „ż” i „rz”?

W memie krążącym po social mediach widać dwóch rycerzy: jeden z tarczą „wyposażenie”, drugi z proporcem „wyposarzenie”. Podpis głosi: „Bitwa pod Grunwaldem językowych form”. Ten żartobliwy obrazek dosadnie pokazuje, że walka o poprawność ortograficzną trwa – i warto stać po stronie zwycięzców!

Jak kulinarne porównania pomagają zapamiętać pisownię?

Wyobraź sobie, że „wyposażenie” to pieróg z mięsnym farszem – „ż” to soczysty nadzienie. „Wyposarzenie” byłoby jak pieróg z… trocinami – „rz” to sucha, nieapetyczna wiórka. Takie skojarzenie zmysłowe utrwala poprawną formę lepiej niż regułka!

Dlaczego poeci kochają „ż” w wyposażeniu?

W wierszu „Inwentarz” Julian Tuwim pisze: „W wyposażeniu domu tego/ Jest żółw żenujący i żar ze złota”. Gdyby zastąpił „ż” przez „rz”, rytm wersu rozpadłby się jak stara szafa. To dowód, że ortografia może być… poetycką koniecznością!