Motyw błazna – Motyw literacki

Motyw błazna występuje w literaturze i sztuce wielu epok. Błazen kojarzy się ze śmiechem, ale także z drwiną, wyśmiewaniem, naigrywaniem się z kogoś lub czegoś. Motyw błazna pojawia się już w mitologii. Jest on obecny w greckich dionizjach i rzymskich saturaliach. W starożytnych komediach pojawi ais wpisać aktora, który jest ubrany w karykaturalną maskę, długie spodnie i bluzę z długim rękawami. Antyczny błazen to wesołek, pasożyt, czy niewolnik, który skupia na wyrządzaniu szkód, szukaniu darmowego pożywienia i miejsca odpoczynku. Błazen pojawia się w sztuce Plauta o tytule „Stichus albo błazen odrzucony”. Bohaterem jest Gelasimus, który cierpi z powodu głodu. Prezentuje się publiczności twierdząc, że imię otrzymał z powodu nędzy. Bieda sprawiła, że stał się wesołkiem. Jednakże postać tego typu nie należała do pojawiających się w komedii najczęściej. Błazen rzadko stawał się głównym bohaterem, choć z drugiej strony komedie nie mogły się bez niego obejść. Błazen pełnił w nich funkcje łączenia świata scenicznego z widzem. Ciekawą pozycją jest „Okręt błaznów” S. Branta, wydany w 1494 roku w Bazylei. jest to poemat dydaktyczny, który opowiada o podróży do królestwa błaznów. Na statku znajdują się przedstawiciele różnych zawodów: duchowni, kupcy, rycerze, chłopi. Okręt pełne głupców jest metaforą rozkładającego się świata. Podróż ma się zakończyć w porcie o nazwie Zagłada. W ujęciu Branta błazen to człowiek, który jest naznaczony piętnem grzechu wyłamania się. Symbolizuje chorobę i głupotę epoki. Błazen stanowi alegorię człowieka wątpiącego, negującego zarówno boski jak i ziemski porządek świata.
Utworem, w którym pojawia się motyw błazna, jest „Gargantua i Pantagruel”. Konstrukcja utworu opiera się na micie o gigantach, które dawniej żyły na ziemi i na toposie wędrówki w poszukiwaniu sensu życia. Olbrzymy walczą z wojskami krola Żółcika, z Dipsodami, a następnie udają się w drogę do Boskiej Flaszy. Na uwagę zasługuje manifestacja wielkiej radości płynącej z niewyczerpalnych sil bohaterów. Pantagruel jest uosobieniem niezwyklej siły, panowania nad przyrodą. Jest jednostką, która czyni dobro. Panurg pochodzi