Motyw buntu – Motyw literacki

Drogi czytelniku, jakie jest twoje pierwsze skojarzenie ze słowem bunt? Na to pytanie istnieje wiele odpowiedzi, gdyż każdy z nas może wyobrazić sobie coś zupełnie innego. Jedni pomyślą o kłótni nastolatka z rodzicami, inni o historii Prometeusza, kolejni zaś o walce narodowowyzwoleńczej. Jak widzisz interpretacji jest wiele, ale to dlatego, że ludzkość od wieków zmaga się z niesprawiedliwością pod różnymi postaciami. W tej pracy postaram się przybliżyć kilka przykładów z literatury, w których mamy do czynienia ze sprzeciwem wobec podłości.
W pierwszej kolejności pragnęłabym przywołać wspomniany wcześniej mit o Prometeuszu. Historia ta koncentruje się na trosce i olbrzymim poświęceniu dla rodzaju ludzkiego. Tytan, który według podania własnoręcznie ulepił z gliny człowieka i tchnął w niego życie za pomocą ognia niebiańskiego, czuł się odpowiedzialny za swój słaby i niedołężny twór, który nie był w stanie posiąść ziemi. Aby dać nam, ludziom szansę na przetrwanie, po raz kolejny okradł Olimp, mimo iż zdawał sobie sprawę, że nie ucieknie od odpowiedzialności. Swoim działaniem naraził się wszystkim bogom i skazał na niewiarygodne męki, ale wiedział że postępuje słusznie. Nie wahał się sprzeciwić silniejszym od siebie. Stał się archetypem buntownika, altruisty.
Dzieje Prometeusza to jednak nie jedyny przykład buntu w mitologii. Również Edyp postanowił działać na przekór losowi. Mężczyzna całe swe życie uciekał przed przepowiednią, nieświadomie ją wypełniając. Z całych sił pragnął uniknąć fatum, okazało się to jednak niemożliwe. Stanowi więc przykład buntownika, którego działania są z góry skazane na porażkę, ponieważ im bardziej się starał tym bardziej dopełniał proroctwa.
Nawet w Biblii odnajdziemy ślady nieposłuszeństwa, z pewnością nie muszę nikomu przedstawiać Adama i Ewy. W skutek manipulacji szatana postanowili się zbuntować przeciwko Bogu. Zjedli zakazany owoc i ponieśli tego konsekwencje. Ich sprzeciw okazał się być bezpodstawny i niepotrzebny. Nie zawsze jesteśmy w stanie prawidłowo ocenić sytuację w jakiej się znaleźliśmy, ponieważ mając poczucie niesprawiedliwości często działamy impulsywnie, nie zaprzątając sobie głowy przemyśleniem sprawy i próbą spojrzenia na wszystko z innej perspektywy.
Również w romantyzmie mamy styczność z łamaniem odgórnie przyjętych norm i zasad. Właściwie, to epoka ta stanowi erę buntowników. Przypomnę tylko, że wówczas Polska znajdowała się pod zaborami, tak więc ludność miała wiele powodów do niezadowolenia i buntowania się. Najpopularniejszymi dziełami tego okresu, poruszającymi omawiany motyw są „Dziady część III” Mickiewicza, a także „Kordian” Słowackiego. W pierwszej z wyżej wymienionych powieści Konrad heroicznie pragnie się poświęcić dla dobra narodu. Sprzeciwia się Bogu, jest gotów na wszystko. Z kolei Kordian buntuje się przeciwko carowi. Niestety żaden z bohaterów nie osiąga zamierzonego celu ich sprzeciw ogranicza się do słów, gdyż działanie nie przynosi efektu.
Kolejną z epok buntu niezaprzeczalnie jest Młoda Polska, zwana też neoromantyzmem. Wszechobecny dekadentyzm, filozofia Schopenhauera i Nietzschego, czyż istnieją korzystniejsze warunki do rozpowszechnienia się niechęci w społeczeństwie? Dekadenci manifestowali zniechęcenie i odrazę do rzeczywistości, w kt