Motyw drzewa – Motyw literacki

Chcesz się mniej uczyć i więcej rozumieć?
Zamień czytanie na oglądanie!
Kliknij Player materiału wideo na temat: Motyw drzewa – Motyw literacki, kliknij aby zobaczyć materiał i ucz się szybciej!
Opiekun merytoryczny: Marek Lepczak
Czytaj więcej

Motyw drzewa

Drzewo ma bogatą symbolikę i od najdawniejszych czasów symbolizowało zarówno pojęcia, stany ducha jak i osoby.
W „Słowniku symboli” Kopalińskiego można przeczytać, iż drzewo jest symbolem wzrostu, drabiny do nieba, stworzenia, boskiej gwarancji odnowy, wielkości, sprawiedliwości, piękna, poezji, wiedzy, kary, szubienicy, schronienia, nadziei, zdrowia, płodności, długowieczności, odrodzenia, życia i śmierci, zwycięstwa życia nad śmiercią, zmartwychwstania i nieśmiertelności.
Drzewa mogą być symbolem męskim lub żeńskim. Pień ma znaczenie falliczne, a rozłożyste, cieniste, owocowe drzewo było często rozumiane jako kobiece. Oznacza również długowieczność, wolność, sprawiedliwość oraz natchnienie poetów.
Pliniusz uważał, że drzewa były pierwszymi świątyniami człowieka: „Święte drzewa były czczone jako bogowie, jako mieszanka dobrych i złych duchów, również w postaci świętych gajów, czczonych zresztą do dziś w różnych stronach świata. Granatowiec był długo szanowany przez Izraelitów i Persów jako drzewo wiadomości dobrego i złego, nazwa druidów pochodzi od dębów, które czcili wraz z jemiołą, ostrokrzewem zaś zdobili ołtarze”.
Drzewo pojawia się w Biblii. W biblijnym raju rosło drzewo wiadomości dobrego i złego oraz drzewo życia, którego owoce udzielały nieśmiertelności. Wąż oszukała Adama namawiając go do spożycia owocu drzewa wiadomości. Drzewo życia było przeciwieństwem drzewa wiadomości, które łączy się z drzewem Krzyża Świętego jako symbolem zbawienia. Drzewo życia symbolizuje też życie duchowe, natomiast drzewo wiadomości śmierć, utratę łaski boskiej, zabronioną lub nadmierną wiedzę, zawiedzione nadziej, grzech, winę.
W tradycji ludów słowiańskich ważną rolę odgrywała lipa, sadzona blisko domu. Miała za zadanie chronić go przed piorunami. Wierzono także, że w lipie mieszka Matka Boska. Lipa pojawia się kilkakrotnie w wierszach J. Kochanowskiego. Sielankowy obraz wsi jako miejsca odpoczynku kreśli Kochanowski we fraszce „Na lipę”. Podmiotem lirycznym utworu jest drzewo, które zachęca potencjalnego gościa do odpoczynku w swoim cieniu. Z dale od cywilizacji strudzony człowiek może odpocząć od gwaru i zgiełku, zapomnieć o problemach.
Lipa oferuje mu cień, chłodny wiatr i świergot ptaków. Choć nie rodzi owoców, ma inne zalety doceniane przez ludzi:

Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie
Jako szczep najpłodniejszy w hesperyskim sadzie”

(J. Kochanowski, Na lipę)

Lipa nie jest w tym przypadku jakimś szczególnie zawoalowanym symbolem. Oznacza ona spokój, harmonię, dobrobyt. Jest ucieleśnieniem tego wszystkiego, czego pragnie człowiek spragniony odpoczynku, zmęczony codzienną pracą. Przynosi radość i ukojenie. Lipa pozwala zapomnieć o ciężkiej pracy, o codziennych obowiązkach. Pomaga nie tylko gospodarzowi spędzić miło czas, ale jest przychylnie nastawiona także do potencjalnych gości.
Podobny sielankowy obraz, jaki oferuje wieś i drzewa lipowe ukazują także dwie inne fraszki o takich samych tytułach zawarte w księdze trzeciej.
Pierwsza z nich zaczynająca się od słów „Uczony gościu!” podkreśla po raz kolejny cień, które daje drzewo. Lipa nie tylko daje odpoczynek, ale także nastraja poetycko i daje natchnienie. Jest więc tu zawarty symbol drzewa jako tego, które nastraja poetycko, przynosi twórczą wenę.
Druga fraszka: „Przypatrz się, gościu, jako on list mój zielony…” zawiera nieco humorystyczny ale także ironiczny obraz drzewa, które traci liście, gdy słyszy poezje złego poety. Lipa jest więc w tym przypadku także rodzajem krytyka literackiego, który nie akceptuje poezji niedobrej, nieciekawej nie w pełni wartościowej.
Drzewo – symbol zostało przedstawione w wierszu A. Asnyka Pt. „Limba”. Tytułowe drzewo wypierane jest przez pospolite świerki w wyższe partie gór. Jest osamotniona, ale zachowuje się z godnością, pozostaje dumna i wyniosła:

„Samotna rośnie na skale,
Prawie ostatnia już z rodu,
I nie dba, że wrzące fale
Skałę podmyły od spodu”.
(A. Asnyk, Limba)

Limba nie akceptuje tłumu pospolitych świerków, czuje się kimś innym, ważniejszym, doskonalszym. Jest ona symbolem jednostki ponadprzeciętnej, obdarzonej niezwykłym umysłem i ponadprzeciętnymi umiejętnościami i możliwościami. Najprawdopodobniej limba s

Sprawdź również:

Dodaj komentarz jako pierwszy!