Motyw idealizmu, idealisty – Motyw literacki

Mimo iż następujące po sobie epoki znacząco się od siebie różniły niosąc ze sobą zupełnie odmienne poglądy i zachowania, prawie w każdej z nich możemy odnaleźć motyw idealizmu. Nawet w epokach, które jasno stawiają na realizowanie zamierzonych celów, pojawia się zjawisko marzeń i pragnień. Omawiając przykłady idealizmu i człowieka idealisty nie warto skupiać się na zachowaniu chronologii, lecz głębszym poznaniu konkretnych dzieł.
Aby przyjrzeć się głębiej motywowi idealizmu, warto zadać sobie pytanie, czym jest idealizm oraz jakie cechy posiada idealista. Pod jednym pojęciem idealizmu kryje się bardzo wiele znaczeń i odmian. Nie każdy idealista postępuje w ten sam sposób. Idealizm możemy podzielić na znaczenia potoczne i filozoficzne.

Idealizm to wiara, że wszyscy ludzie są „dobrzy” i żyją zgodnie z przykazanymi normami społecznymi. Idealista naiwnie wierzy, że żaden człowiek nie jest w stanie uczynić drugiemu krzywdy bez powodu. W pewnym sensie można powiedzieć, że idealista widzi świat bezgrzesznym i niewinnym, zanadto go idealizując.

Idealizm ontologiczny to kolejny nieco odmienny rodzaj idealizmu, w którym góruje realność świata idei oraz nierealność świata materialnego. W skrajnych przypadkach występuje też zjawisko całkowitego odrzucenia istnienia świata materialnego na rzecz duchowego.

Idealizmem jest również wiara w to, że normy moralne i prawne są nadrzędne nad rzeczywistością dnia codziennego. W tym sensie możemy dostrzec podobieństwo idealizmu do romantyzmu. Takowy idealista kieruje się własnymi, w jego przekonaniu nadrzędnymi zasadami nie zaważając na opinię otaczających go ludzi, często tym zachowaniem szkodząc sobie i swoim interesom.

Idealizm epistemologiczny (poznawczy) to system filozoficzny, który głosi, że nie istnieje możliwość całkowitego poznania rzeczywistości. Zgodnie z tym przekonaniem człowiek może całkowicie poznać jedynie własne myśli i uczucia. Rzeczywistość zawsze pozostanie w jakimś stopniu nieodkryta. Prócz wymiaru poznawczego istnieją również byty niematerialne, które są wieczne i niezmienne. Człowiek może je poznać jedynie drogą rozumowania. Przykładem takiego idealisty epistemologicznego jest chociażby Fryderyk Nietzche.

Na