Motyw obłędu – Motyw literacki

"; ego. Identyfikował się z głównym bohaterem, w nocy nie mógł spać, budził się, nie wiedząc czy śni czy sny są jawą. „Nie wiedział, czy były repliką snu Raskolnikowa, czy odpryskami własnych obrazów i majaków. Wiedział tylko, że te same słowa – cierpienie, miłość dobro, zł – mogą być na przemian żywym ciałem i pustym dźwiękiem. Słyszał nie upragniony huk wybuchu, lecz cichy i nudny szelest papieru”. Coraz częściej dręczyły go bóle głowy, był niespokojny. Gospodarze nie widywali go zupełnie, nadsłuchiwali dźwięków z jego pokoju. Pewnego dnia gospodarz zauważył, że policjanci prowadza w stronę jego domu jakiegoś mężczyznę. Okazało się, że to filozof, którego musiano przemocą oderwać od końskiej głowy. Zgodnie z relacją świadków podszedł do powozu, zarzucił ramiona na szyję konia i przywarł twarzą do jego głowy. Policjantom ledwo udało się go oderwać. Gospodarzowi udało się przekonać policjantów, aby oddali mężczyznę w jego ręce. W ciągu następnych dni leżał w swoim pokoju i pisał nieczytelne karteczki., Podpisywał je jako Cezar, Dionizos, Władca Świata, Ukrzyżowany. Kiedy nadszedł dzień jego wyjazdu, nie chciał się rozstać z gospodarzem. Udało się go przekonać ofiarowując szlafmycę pana Fino, w której zawieziono go na dworzec. Obawiając się publicznego skandalu na dworu przekonano go, że jest podróżującym incognito księciem.
W marcu został umieszczony w zakładzie dla umysłów chorych w Jenie. „Jego wypełniana codziennie karta kliniczna za okrągły rok, do marca 1890 roku, jest przejmująca w swojej monotonii: zjadł własne ekskrementy, wypił własną urynę, wysmarował się własnymi ekskrementami, wybił szybę w oknie”. Z Jeny został przewieziony do Naumburga, gdzie opiekowała się nim matka. Po jej śmierci zajęła się nim siostra. Zmarł w 1900 roku w stanie całkowitego rozkładu fizycznego i umysłowego.
Podobna tematyka jest obecna w opowiadaniu zatytułowanym „Ugolone z Todi”. Jak sam narrator wskazuje, jest to powiastka nekrologiczna. Bohaterem jest Ugolone Todi, którego narrator poznał w przedostatnim roku wojny w Sorrento, gdzie uczył języka włoskiego. Ugolone był związany z Orsoliną. Przez jakiś czas stosunki pomiędzy tą trójka nico się ochłodziły, czego przyczyna pozostała niejasna Orsolina tłumaczyło to kryzysem swojego męża, który był w trakcie tworzenia nowego dzieła poświeconego twórczości Nietzschego. Dzieło ukazało się po sześciu miesiącach i zyskała uznanie. Jego zona starała się, by mąż nie naraził na szwank swojej sławy. Była przekonana, że jej mąż potrzebuje odpoczynku, radykalnej zmiany, która będzie sprzyjała wzbogaceniu i pogłębieniu filozoficznych medytacji. Wspólnie z nim wybrała się w trzymiesięczną podróż na Daleki Wschód. Ostatecznie przeciągnęła się ona do roku. Po ich powrocie okazało się, że filozof cierpi na powierzchowne zaburzenia nerwowe, przejściową depresję, jednak żona wierzyła, że przywiezione notatki skłonią go do szybkiego powrotu do pracy. Po kolejnych czterech latach powstało następne dzieło, które jednak nie wywołało zbytniego entuzjazmu w środowisku. Postanowił więc wyjechać do Berkeley. Do wyjazdu jednak nie doszło, ponieważ ponownie odezwały się zaburzenia nerwowe W 1975 roku uzyskał dyspensę, która uwalniała go z wiew małżeńskich i wstąpił do zakonu. Jednak wkrótce zapadł na ciężką chorobę, niezrozumiałą dla lekarzy. Zwolniono go tym razem ze ślubów zakonnych i wrócił do Orsoliny. Jedyny lekarz, który odważył się postawić diagnozę określił chorobę jako coś pośredniego między katatonia i katalepsją. „Sztywniały mu, raz gwałtownie raz mniej gwałtownie, kończyny; miał trudności z przełykaniem pokarmów, nawet płynnych, na skutek zacisków gardła; nastąpiło stępienie, bliskie atrofii, wszystkich zmysłów; pogrążył się w absolutnym milczeniu niektóre jego reakcje dowodziły poważnego uszkodzenia pamięci”. Zaraz po przewiezieniu z zakonu w jego zachowaniu zaszły pozytywne zmiany. Wyrażał chęć napisania autobiografii, zastanawiał się nad nowym systemem filozoficzny,. Poprawa była jednak krótkotrwała. Do objawów dołączyły nowe: bal się ciemności, odczuwał silne lęki, wielokrotnie powtarzał te same wyrazy. Bał się samotności, żona musiała przebywać z nim dzień i noc. Taka sytuacja trwała dwa lata. Wreszcie po długich męczarniach Ugolone zmarł.
Motyw obłędu był popularny we wszystkich epokach, pisarze chętnie go wykorzystywali w swojej twórczość. Być może przyczyną jego niezwykłej popularności była fascynacja tym, co niejasne, niewytłumaczalne. Z pewnością zainteresowanie budził też sposób funkcjonowania osób, które wyróżniały się ze społeczeństwa, były odmienne od innych.