Motyw prometejski – Motyw literacki

"; Jest on wybitną, niezwykłą jednostką, która ma świadomość swojego geniuszu. Wiara we własne możliwości skłania go do próby rywalizacji z Bogiem, do próby zdobycia władzy nad światem, przeniknięcia tajemnicy przyszłości. Konrad nie może się pogodzić z myślą, że ojczyzna cierpi. Zarzuca Stwórcy obojętność i rzuca mu wyzwanie. Chce stworzyć nowy świat – jego misją jest uszczęśliwienie wszystkich ludzi. Gdy Bóg milczy oskarża Go, że nie jest miłością, lecz mądrością. Prometejski bunt Konrada jest jednocześnie tragiczny i heroiczny. Podobnie jak Prometeusza poświęca się dla ludzkości i ponosi klęskę.
Współcześnie mit o Prometeuszu wielokrotnie bywał traktowany z humorem. Z taką kreacją bohatera spotykamy się w wierszu L. Staffa. Potraktował on Prometeusza żartobliwie – ukazał herosa jako postać przywiązaną do skał nie tylko w sensie dosłownym, lecz także przenośnym.
W takim ujęciu Prometeusz okazuje się postacią przypominającą bohaterów komediowych: „Prometeusza nie tylko przykuty do potężnych skał, lecz także do nich sentymentalnie przywiązany, staje się właśnie figurą absurdalną. Heros, bohater, cierpiętnik, dobroczyńca ludzkości, dawca ognia – postacią z dziwnej komedii? Komedii jakże ludzkiej. Postacią przyziemną, zachowującą się tak, jakby nie był nigdy Bogiem, choćby Bogiem straconym, ukaranym ta okrutnie w toku […] olimpijskiej walki o władzę. Niezwykłość wymierzonej przez Zeusa kary, intensywność jego zemsty za nieposłuszeństwo, potwierdza tylko wielkość boskiego buntownika”.
Podobnie, w sposób ironiczny przedstawił tytana Zbigniew Herbert w „Starym Prometeuszu”. Mityczny buntownik siedzi przy kominku i szykuje się do kolacji, na którą mają przyjść jego przyjaciele: proboszcz i aptekarz. Prometeusz ma młodą żonę, wygodne ustabilizowane życie i z pewnością nie byłby teraz w stanie do wielkich poświęceń dla ogółu. Jednocześnie jednak odnosi się wrażenie, że Prometeusza tak naprawdę jest samotny, niezrozumiany, zapomniany. Milczy, jest bezradny i rozczarowany. Poświęcenie tytana okazało się bezsensowne. Współczesny Prometeusza jest bohaterem różnie rozumianego absurdu. Jest często bohaterem groteskowym, jak na przykład w „Prometeusza źle spętanym” Gide’a. Z tradycyjnej greckiej wersji mitu pozostało niewiele, jedynie poszczególne elementy, bez których nie udałoby się zidentyfikować mitu. Bohater utworu zostaje „rzucony” na bulwary wielkiej metropolii i uwikłany w serie niezwykłych wydarzeń. „I tu ujawnia się doniosła właściwość współczesnego ujęcia groteskowego: wielki buntownik, nawet niezależnie od tego, na co zwracano szczególną uwagę w przypadku postaci od początku naznaczonej wieloznaczności, miał biografię w swym wymiarze faktograficznym niezmienną”. W grotesce Gide’a zostaje to zakwestionowane. Wydarzenia nieprzewidziane zajmują miejsce tego, co uregulowane, dane z góry w micie. Prometeusz jest wplatany w historię Damoklesa, tory otrzymał nie wiadomo, od kogo pięćset franków i okleja, który dostał w twarz. „Pojawiają się wątki tradycyjne, choć w postaci uwspółcześnionej. Prometeusz nie przestaje być dawcą ognia, jest bowiem producentem zapałek, nie posiadając po temu uprawnień”. W utworze pojawia się także orzeł – sprawca jego cierpienia i jednocześnie przyjaciel. Orzeł uosabia tu problemy moralne bohatera, jest jego sumieniem. Prometeusz w ujęciu Gide’a jest również artystą – a dokładniej parodią artysty romantycznego.
Jak pisze Głowiński typowa dla polskiej literatury współczesnej jest deheroizacja bohatera. Ma to miejsce w utworach Szymborskiej, Herberta, Herlinga – Grudzińskiego. Pokazany w zwykłych, prozaicznych sytuacjach jest postacią groteskową. W wierszu „Pisane w hotelu” Szymborska przedstawia go jako strażaka, który strzeże codziennego początku, a największą radość sprawiają mu wnuki.
Podsumowując należy stwierdzić, iż motyw Prometeusza jest bardzo popularny i na przestrzeni wieków był chętnie wykorzystywany w poezji, prozie, dramacie. Pisarze interpretowali go dowolnie i przetwarzali jego historię, odbrązawiając go lub też kreując na wielkiego bohatera. Mnie osobiście podoba się drugi sposób kreowania wielkiego tytana. Uważam, iż wielu osobom bliższe jest wyobrażenie herosa jako bohatera, cierpiętnika, dobroczyńcy ludzkości. W wyobraźni wielu ludzi jest on tytanem, mądrym i sprawiedliwym, któremu ludzkość wiele zawdzięcza. Przedstawianie go w sposób groteskowy, komediowy budzi mieszane uczucia, wydaje się swoistym bezczeszczeniem jego pamięci.