Motyw religii – Motyw literacki

Motyw religii występuje w literaturze od zawsze. Znajdujemy go w utworach ze wszystkich epok literackich – począwszy od starożytności, aż do literatury współczesnej. Inspiracje wierzeniami ukazane są zarówno w prozie, jak i w poezji. Liryka, epika i dramat naznaczone są piętnem mono- lub politeizmu, niejednokrotnie w dziełach literackich ukazana jest walka pomiędzy różnymi wierzeniami.
Chcąc zebrać w jednolitą całość wszelkie aspekty religijne, ukazane nie tylko w polskiej, lecz także w światowej literaturze, należałoby przyjrzeć się głównym nurtom każdej epoki literackiej. Należałoby określić potrzeby ludzi żyjących w swoich czasach i ocenić moc przekazu słowa – nie tylko pisanego. Postaram się przedstawić na przykładzie kilku utworów, w jaki sposób literatura traktuje religię i wiarę człowieka.Na początek odwołam się do „Biblii”. Jest to dzieło ponadczasowe, które pełni funkcję wyznacznika i drogowskazu. Dobro i zło ścierają się tu na każdym kroku. Ukazano tu monoteistyczną wiarę w Boga, a także czyny tego Boga. Zaczerpnięta z Biblii wizja dobrego, aczkolwiek surowego ojca powtarzana jest przez wielu artystów późniejszych epok literackich. Istota zasad moralnych, które każdy posiada, ukryta jest w wierze. Powinniśmy akceptować to, co jest nam dane, bo wszystko, co istnieje na świecie, jest dziełem Boga. Religia judaistyczna dała fundament religii chrześcijańskiej, więc obie można traktować jako wskazówki dla dalszego postępowania, obie pomagają ocenić postępowanie pod kątem dobra i zła.
Przejdę teraz do mitologii. Tu z kolei – w przeciwieństwie do „Biblii” – mamy do czynienia z politeizmem. Ludziom łatwiej było tłumaczyć sobie, że jeden bóg odpowiada za wodę, drugi za podziemia, a jeszcze inny za kwiaty czy za miłość. Niektóre bóstwa były złe, inne zaś dobre. Jednym zależało na umacnianiu człowieka, inni chcieli go zniszczyć. Mitologia to bardzo istotna część tradycji, i można traktować ją jako podwalinę dla wielu dzieł literackich, także tych współczesnych.
Kolejnym przykładem będzie „Legenda o świętym Aleksym”. Jest to dzieło średniowieczne, w którym znajduje wyraz charakterystyczny dla tej epoki teocentryzm. Bóg i religia były w wiekach średnich jedynym istotnym tematem życia i filozofii, wzorcem do naśladowania i metodą nauki. Święci, głównie asceci, stanowili filar całej literatury wieków średnich. Nikt nie śmiał przeciwstawić się żarliwej i głębokiej wierze w Boga. To, co doczesne i potrzebne dla ciała, miało być odrzucane. Zbawienie można było uzyskać tylko przez nieograniczoną posługę Wszechmogącemu i drugiemu człowiekowi. Nie było to łatwe, ale w tak wielkim stopniu pochłonęło ludzkość, ż