Motyw władzy i władcy – Motyw literacki

Motyw władzy i władcy
Motyw władzy jest popularnym tematem literatury polskiej i obcej. Od najdawniejszych czasów przedstawiono jej znaczenie – wpływ, jaki ma na osobę sprawującą władzę, a także na tych, którzy jej podlegają. Często posiadana władza wpływa destrukcyjnie na jednostkę, a władcy bywają krytykowani i przedstawiani w negatywnym świetle.1) Motyw w władzy jest obecny w utworze Machiavellego pt. „Książę”. Według Machiavellego do władzy można dojść albo dzięki przemocy i zbrodni, albo dzięki poparciu obywateli. Na poparcie pierwszego sposobu przytacza przykład Agatoklesa Sycylijskiego, który został królem Syrakuz. Sukces osiągnął dzieli zbrodni i przemocy. Rozkazał wymordować wszystkich senatorów i najbogatszych członków społeczeństwa, a po ich śmierci zagarnął władzę. Machiavelli bynajmniej nie piętnują zachowania księcia. Wprost przeciwnie, podziwia go za to, że doszedł do władzy dzięki sile, sprytowi i odważnemu i ryzykownemu postępowaniu.
Drugim sposobem dochodzenia do władzy jest sytuacja, kiedy władcą zostaje się dzięki przychylności innych osób. Jest to władza obywatelska, a dla jej uzyskania nie są wymagane specjalne cechy charakteru. Dochodzi się do niej dzięki przychylności ludu lub możnych. Ten, kto dochodzi do władzy dzięki poparciu możnych, utrzymuje się na stanowisku z większą trudnością niż ten, kto zostaje księciem dzięki pomocy ludu. Otaczają go bowiem osoby, którym wydaje się, iż są mu równi. W dodatku możnym może nie podobać się to, że władca postępuje zgodnie z zasadami moralnymi i nie robi nikomu krzywdy. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku prostego ludu. Machiavelli pisze także o tym, jaki powinien być władca dla swoich poddanych. Według niego, wypadałoby być dobrym i hojnym, jednak nie zawsze się to opłaca. Jako przykład podaje Cezara Borgię, który był uważany za okrutnego, jednak dzięki temu udało mu się uporządkować Romanię, zjednoczyć ją i sprawić, że zapanował w niej pokój. Machiavelli uważa także, że ten, kto chce utrzymać swoich poddanych w jedności, nie powinien obawiać się, że jest zbyt srogim. Jeśli władca jest zbyt litościwy, wówczas w narodzie pojawiają się tendencje do łamania prawa, do zachowań przestępczych, co może prowadzić do poważnych problemów. Autor zastanawia się, czy lepiej budzić miłość, czy strach, i ostatecznie dochodzić do wniosku, że – mimo iż chciałby się jednocześnie wywoływać w podd