Karol X Gustaw – H. Sienkiewicz – Potop

"; ieomylnego, jest głuchy na rady i przestrogi swoich generałów. Wyśmiewa Wittenberga za strach przed zapuszczaniem się w Dzikie Pola, chociaż ten poparł to rzeczownymi argumentami.Jest wodzem, który nigdy nie przegrał żadnej bitwy w polu. Umie działać skutecznie nawet w beznadziejnej sytuacji; udaje mu się uciec z wojskami, gdy te były okrążone przez wojska Sapiehy.Często posługuje się manipulacją, aby osiągnąć swoje cele. Początkowo stylizuje się na Carolusa Gustavusa, pana dobrego, wesołego i ludzkiego. Swoje prawdziwe oblicze pokazał, gdy wyruszył z Prus Książęcych. Wieszał nawet jeńców, nakazywał mordować ludność cywilną.Chce być uznanym za nowego Aleksandra Wielkiego. W tym celu ściga „swojego Dariusza” (króla Jana Kazimierza). Ambicja ta często zagłusza u niego zdrowy rozsądek, to przez nią rusza na południe Rzeczypospolitej bez niczyjego wsparcia, do nieprzychylnej mu ludności.Jakiekolwiek wytknięcie mu błędu uznaje za atak na swoją osobę. Z tego powodu najczęściej reaguje gniewem, a w nim właśnie nakazuje ścinać chłopstwo i szlachtę.Karol X Gustaw jest postacią zdecydowanie negatywną. Sienkiewicz przedstawił go jako gniewnego, bezlitosnego, zadufanego w sobie władcę. Nie zna on pojęcia miłosierdzia i stosuje coś na wzór odpowiedzialności zbiorowej („Pobiły mnie wasze regularne oddziały, każę ściąć mieszkańców wsi”). Jednocześnie lekceważy siły przeciwnika, aby tylko być uważanym za nowego Aleksandra Wielkiego. Pomimo chęci naśladowania jednego z największych strategów w historii, przypomina bardziej Kaligulę czy Nerona.