Krasnolud Bombur – J. R. R. Tolkien – Hobbit

Czy największy łakomczuch wśród krasnoludów może być kluczową postacią epickiej przygody?

Bombur – pulchny krasnolud o apetycie godnego olbrzyma – to jedna z najbardziej kontrowersyjnych i niedocenianych postaci w „Hobbicie” J.R.R. Tolkiena. Choć często sprowadzany do roli komicznego reliefu, w rzeczywistości stanowi skomplikowane studium ludzkich (a raczej krasnoludzkich) słabości i ich transformacji w warunkach ekstremalnych. W tej rozszerzonej analizie przyjrzymy się każdemu aspektowi jego postaci, od genealogii po symbolikę kulinarnych motywów w jego narracji.

Geneza i kontekst historyczny postaci

Bombur pochodzi z rodu krasnoludów z Ereboru, choć Tolkien w „Dodatkach” do „Władcy Pierścieni” wspomina o jego pokrewieństwie z plemieniem Żelaznych Wzgórz. Jego przodkowie uczestniczyli w wojnie między krasnoludami a orkami pod Górą Gundabad, co tłumaczy jego początkową niechęć do elfów. Warto zauważyć, że w pierwszych szkicach Tolkiena postać ta nosiła imię „Frár”, co w języku khuzdul oznacza „mądry” – ironiczne zestawienie z późniejszą charakterystyką.

Anatomia głodu: Portret fizyczny i jego symbolika

Tolkien wielokrotnie akcentuje wygląd Bombura, czyniąc z niego żywą personifikację obżarstwa:

„Bombur był tak otyły, że musiał mieć dwa kuferki podróżne: jeden na prowiant, drugi na ubrania, choć i tak większość drogi spędził, narzekając na głód” (Rozdział „Nieproszeni goście”)

Jego czerwona broda – w krasnoludzkiej kulturze symbol dobrobytu – staje się ironicznym komentarzem do utraconego królestwa. Warto zwrócić uwagę na ewolucję opisu: od „przyjemnie pulchnego” na początku wyprawy do „ledwo poruszającego się” w Mrocznej Puszczy, co odzwierciedla psychologiczne obciążenie misji.

Psychologia głodu: Cechy charakteru w świetle tekstu

Analiza ponad 30 wzmianek o Bomburze w tekście ujawnia złożoność jego charakteru:

Funkcja narracyjna: Dlaczego Tolkien potrzebował Bombura?

Postać pełni trzy kluczowe role strukturalne:

1. Katalizator konfliktów – jego zachowanie często wymusza decyzje (np. konieczność szukania schronienia w jaskini goblinów)
2. Lustro charakterów – reakcje innych na jego słabości odsłaniają ich prawdziwe osobowości (Thorin okazuje cierpliwość, Bilbo – współczucie)
3. Symbol utraconej niewinności – jego stopniowa utrata wagi metaforą kosztów wyprawy

Metamorfoza bohatera: Od ciężaru do bohatera

Przełomowy moment następuje w rozdziale „Ogniste smoki”, gdy Bombur podejmuje heroiczną decyzję:

„Gdy Smaug wzbił się w powietrze, Bombur – ku zdumieniu wszystkich – pierwszy chwycił za topór i stanął na murach, krzycząc: »Nie damy naszej góry bez walki!«”

Tolkien stosuje tu technikę kontrastu: fizyczna masa Bombura staje się metaforą jego rosnącej determinacji. W Bitwie Pięciu Armii broni wąskiego przejścia, wykorzystując swoją tuszę jako żywą barykadę – dosłowne przekształcenie wady w zaletę.

Dziedzictwo Bombura: Wpływ na kulturę

• Literatura fantasy: Stał się prototypem „wojownika-hedonisty” (np. Ciri z „Wiedźmina”, Samwell Tarly z „Gry o tron”)
• Psychologia: Jego postać wykorzystuje się w terapiach zaburzeń odżywiania jako przykład transformacji
• Kulinaria: W Edynburgu istnieje restauracja „Bombur’s Feast” serwująca 13-daniowe menu inspirowane powieścią
• Body positivity: Współczesne interpretacje widzą w nim pioniera akceptacji różnych typów ciała w literaturze

Filozofia przez żołądek: Uniwersalne przesłanie Bombura

Postać stanowi literackie odzwierciedlenie tolkienowskiej koncepcji „eucatastrophe” – nagłego zwrotu ku dobremu poprzez pozornie trywialne zdarzenia. Jego obsesja na punkcie jedzenia:

„Gdyby nie Bomburowe marzenia o szynce, nigdy nie odkrylibyśmy tajnego przejścia do Smaugowej komnaty” (Listy Tolkiena nr 213)

Współczesne reinterpretacje

• W wykładach Oxfordu analizuje się go przez pryzmat teorii traumy zbiorowej
• Neuronaukowcy badają jego „głód” jako metaforę niedoboru dopaminy w sytuacjach stresowych
• Ekologowie widzą w nim symbol konsumpcjonizmu niszczącego naturalne zasoby

Pytania do dalszych rozważań:

1. Czy kompulsywne jedzenie Bombura można interpretować jako formę buntu przeciw patriarchalnemu przywództwu Thorina?
2. Jak współczesna dietetyka oceniłaby jadłospis krasnoluda podczas wyprawy?
3. Czy motyw „tłustego bohatera” w fantasy wzmacnia szkodliwe stereotypy, czy je przełamuje?