Mama Niewidomej Dziewczynki – B. Prus – Katarynka

Kim jest Mama Niewidomej Dziewczynki w „Katarynce” Prusa?
W noweli Bolesława Prusa „Katarynka” postać Mamy Niewidomej Dziewczynki stanowi kluczowy element narracji, choć pozostaje niemal niewidoczna na pierwszym planie. To anonimowa kobieta z warszawskiej kamienicy, której rodzicielskie poświęcenie i walka o szczęście córki stają się katalizatorem przemiany głównego bohatera – pana Tomasza. W artykule przeanalizujemy symboliczne znaczenie tej postaci, jej relacje z innymi bohaterami oraz uniwersalne przesłanie społeczne ukryte w jej dramatycznej historii.
Podstawowe informacje o postaci
Mama Niewidomej Dziewczynki pojawia się w utworze jako mieszkaniec kamienicy należącej do pana Tomasza. Poznajemy ją poprzez:
- Reakcję córki na dźwięk katarynki („Dziewczynka z krzykiem rzuciła się ku oknu”)
- Dialog z panem Tomaszem w kluczowej scenie interwencji
- Opis codziennych zmagań z niepełnosprawnością dziecka („Codziennie wynosiła ją na spacer”)
„W pokoiku na poddaszu matka, klęcząc przed łóżeczkiem, uspakajała dziecko, które szlochało spazmatycznie. Na podłodze stał dzbanek z wodą i miska, w kącie walało się łóżko polowe, okryte derką.”
Portret zewnętrzny i społeczny kontekst
Prus celowo nie opisuje szczegółowo wyglądu bohaterki, co podkreśla jej uniwersalny charakter jako reprezentantki XIX-wiecznego proletariatu. Z tekstu wyłania się obraz:
- Skromnie ubranej kobiety (domyślamy się zużytej odzieży robotniczej)
- Matki fizycznie zmęczonej codzienną walką o byt („zapadnięte policzki, sine podkrążone oczy”)
- Osoby żyjącej w skrajnie trudnych warunkach materialnych (mieszkanie na poddaszu bez podstawowych wygód)
Psychologiczny portret matki – analiza cech charakteru
Cecha | Przykład z utworu | Kontekst społeczny |
---|---|---|
Bezgraniczne poświęcenie | Codzienna opieka nad dzieckiem mimo skrajnego wyczerpania („Nocami czuwała przy łóżku”) | Brak systemu wsparcia dla rodzin z niepełnosprawnościami w XIX w. |
Milcząca determinacja | Poszukiwanie lekarzy dla córki pomimo braku środków („Chodziłam do doktorów…”) | Ograniczony dostęp do opieki medycznej dla ubogich |
Emocjonalna kruchość | Scena płaczu, gdy córka nie może zobaczyć katarynki („Łzy pociekły po jej twarzy”) | Presja społecznych oczekiwań wobec matek |
Godność osobista | Unikanie jałmużny, próby samodzielnego radzenia sobie | Etyka pracy charakterystyczna dla mieszczaństwa |
„Już ja wiem, że pan dobrodziej nie lubi katarynek… Ale moje dziecko… Moje biedne dziecko! Ona tak lubi muzykę, a nigdy nie widziała katarynki…”
Motywacje i wartości kierujące postacią
Analiza zachowań matki pozwala zrekonstruować jej system wartości:
- Miłość rodzicielska jako wartość nadrzędna („Całe życie poświęciła dziecku”)
- Poczucie odpowiedzialności mimo braku wsparcia społecznego
- Walka o normalność w nienormalnych warunkach (regularne spacery z córką)
- Wiara w terapeutyczną moc sztuki (reakcja na katarynkę)
Relacje z innymi postaciami – mapa społecznych interakcji
Interakcje bohaterki układają się w symboliczną mapę społeczną:
Z córką
- Połączenie czułości i rodzicielskiej frustracji
- Próba kompensacji niepełnosprawności przez nadmierną opiekę
- Konflikt między ochroną a potrzebą rozwoju dziecka
Z panem Tomaszem
- Relacja władzy (jako właściciel kamienicy) vs. ludzka solidarność
- Stopniowa przemiana z relacji służbowej w emocjonalną więź
- Symboliczne przeciwieństwo: racjonalny prawnik vs. emocjonalna matka
Ze społeczeństwem
- Reprezentacja wykluczenia społecznego
- Brak instytucjonalnego wsparcia (szpitale, organizacje charytatywne)
- Milczące potępienie społecznych nierówności
Jak Mama Niewidomej Dziewczynki wpłynęła na kulturę i literaturę?
Choć postać pozostaje drugoplanowa, jej symboliczne znaczenie wykracza poza ramy noweli:
- Archetyp „Matki-Polki” w nowym, społecznym wydaniu – nie jako patriotycznego symbolu, ale ofiary systemu
- Inspiracja dla pisarzy Młodej Polski – motyw wykluczonych matek pojawia się u Żeromskiego i Reymonta
- Prekursorska rola w dyskusji o niepełnosprawności – jedna z pierwszych w literaturze polskiej prób ukazania codzienności osób z dysfunkcjami wzroku
- Symbol społecznej odpowiedzialności – przywoływana w debatach o opiece z
W tej chwili widzisz tylko 50% opracowania
by czytać dalej, podaj adres e-mail!Sprawdź również:
- Lennox Mary – F. H. Burnett – Tajemniczy ogród
- Alina – J. Słowacki – Balladyna
- Aleksy – Legenda o świętym Aleksym
- Shirley Anna – L. M. Montgomery – Ania z Zielonego Wzgórza
- Bilbo – J. R. R. Tolkien – Hobbit
- Eol – Homer – Odyseja
- Blythe Gilbert – L. M. Montgomery – Ania na uniwersytecie
- Dedal – w mitologii greckiej wynalazca
- Jedwabiński Eugeniusz – M. Musierowicz – Opium w rosole
- Babu Stefu – M. Białoszewski – Pamiętnik z powstania warszawskiego
Dodaj komentarz jako pierwszy!